Kitaplar
Muhakemat

Ve mekân ve merkeb olduğundan  فٖى  ve  عَلٰى  lâfızlarını dahi ister. Hem de gaye olduğundan  اِلى  ve  حَتّٰى  lâfızlarını ister. İllet ve zarf olduğundan  لَامْ  ve  فٖى lâfızlarını dahi ister.  وَ الشَّمْسُ تَجْرٖى لِمُسْتَقَرٍّ  gibi. İşte sermeşk; sen de kıyas edebilirsen et!..

   Tenbih: Bu mütedahil manaların hangisi daha ziyade senin garazına temas eder ve maksada sıla-i rahm vardır; ileriye sür ve izhar et. Bâkileri ona teşyi edici yaptır. Yoksa senin tarz-ı ifaden haşmet ve ziynet-i beyaniyeden çıplak olacaktır.

Dokuzuncu Mesele

   İrade-i cüz’iyeyi ve tasavvur-u basiti âciz bırakan kelâmın yüksek tabakası şudur ki: Mütedahilen müteselsil olan makasıdın (taaddüdü) ve mütenasilen murtabıt olan metalibin (teselsülü) ve netice-i vahideyi tevlid eden asılların (içtimaı) ve her biri ayrı ayrı semere veren, füru-u kesirenin istinbatına (istidad veya tazammunuyladır.) Şöyle ki:

   (Maksadü’l-makasıd) olan en uzak ve yüksek hedef-i garazdan ayrılıp gelmekte olan maksadlar birbirine murtabıt ve birbirinin noksaniyeti tekmil ve komşuluk hakkını eda etmekle, kelâma vüs’at ve azamet verir. Güya birini vaz’etmekle öteki ve diğeri ve başkasını ve daha başkasını vaz’eder. Ve sağ ve solda ve her cihetin nisbetini gözetmekle birden o makasıdı, kelâmın kasr-ı müşeyyedesine kuruyor. Güya çok akılları kendi aklına muavenet etmek için istiare etmiş, istihdam ediyor. Sanki o mecmu-u makasıdda her bir maksad, tesavir-i mütedahileden müşterekün fîh bir cüzidir. Nasıl mütedahil tasvirlerde siyah bir noktayı bir ressam koysa; o nokta birinin gözü, ötekisinin yüzünün hâli, berikisinin burunun deliği, başkasının ağzı olduğu gibi, kelâm-ı âlîde dahi öyle noktalar vardır.

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150
Fihrist
Lügat