Bak nerede olursa olsun “mübareze” lâfzı pencere gibi meydan-ı harbi, içinde harb olarak sana gösterir. Evet çok böyle kelimeler vardır. Hayalin sinematoğrafisi denilse caizdir.

   Tenbih: Üslûb meratibi pek mütefavittir. Bazen o kadar lâtif ve rakiktir ki, nesim-i seherden daha aheste eser. Bazen o kadar gizli oluyor ki, bu zamanın harbinin diplomatlarının desais-i harbiyelerinden daha mesturdur. Bir diplomatın kuvve-i şammesi lâzımdır, tâ istişmam edebilsin.

   Ezcümle: Yasin  يٰسٓۜ   Suresinde   مَنْ يُحْيِى الْعِظَامَ وَ هِىَ رَمٖيمٌ  şive-i ifadeden, Zemahşerî  مَنْ يَبْرُزُ اِلَى الْمَيْدَانِ  üslûbunu istişmam etmiştir. Evet, insan isyanla Hâlikın emrine karşı manen müdafaa ve mübareze eder...

Dördüncü Mesele

   Kelâmın kuvvet ve kudreti ise; kelâmın kuyudatı birbirine cevab vermek ve keyfiyatı birbirine muavenet etmekle umumen karınca kaderince, asıl garaza işaret ve her biri parmağını maksad üzerine bırakmak ile  عِبَارَاتُنَا شَتّٰى وَ حُسْنُكَ وَاحِدٌ۞ وَ كُلٌّ اِلٰى ذَاكَ الْجَمَالِ يُشٖيرُ  düsturuna timsal olmaktır. Demek kuyudat zenav gibi veyahut dereler gibi.. maksad ise ortalarından istimdad edici bir havuz gibi olmak gerektir.

   Elhasıl: Zihnin şebekesi üstünde tersim olunan ve nazar-ı akl ile alınan suret-i garaz, müşevveş olmamak için, tecavüb ve teavün ve istimdad lâzımdır.

   İşaret: Bu noktadan intizam neşet etmekle tenasüb tevellüd edip hüsn ü cemal parlar. Eğer istersen Rabb-i İzzet’in kelâmına teemmül et...