ve kuvvet ile müdavele-i efkâr ve akıllar arasında sefarete müstaid oluyorlar. Hattâ Mesnevî sahibi ve Sa’di-i Şirazî gibi en doğru müellif ve en muhakkik hakîm, o müsül-i faraziyeyi istihdam ve istimal etmelerinden, müşahhat görmemişlerdir. Eğer bu sır sana göründü ve ışıklandı: Mumunu ondan yandır, kıssat ve hikâyetin köşelerine git. Zira cüz’de cari olan, bazen küllde dahi cari olabilir...

   Tenbih: Üçüncü Makale’de müşkilât ve müteşabihat-ı Kur’aniyeye dair bir kaide gelecektir. İktiza-i makam ile şimdilik bir nebzesini zikredeceğiz. Şöyle: Vakta ki, Kitab-ı Hakîm’den maksud-u ehem, ekseriyeti teşkil eden cumhurun irşadı idi. Çünkü havass, avamın mesleğinden istifade edebilirler. Fakat avam ise, havassa hitab olunan kelâmı hakkıyla fehmedemezler. Halbuki cumhur ise ekseri avam ve avam ise me’lufat ve mütehayyelâtından tecerrüd edip hakikat-ı mahza ve mücerredat-ı sırfeyi çıplak olarak göremezler. Fakat görmekleri temin edecek yalnız zihinlerinin te’nisi için, me’luf olan ziyy ve libas ile mücerredat arz-ı endam etmektir. Tâ mücerredatı, suver-i hayaliye arkasında temaşa etmekle görüp tanısın. Öyle ise hakikat-ı mahza, me’luflerini giyecektir. Fakat surete hasr-ı nazar etmemek gerektir. Bu sırra binaendir: Esalib-i Arabda ukul-ü beşere olan tenezzülât-ı ilâhiye tabir olunan müraat-ı efham ve mümaşat-ı ezhan, Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’da cereyan etti. Ezcümle:  فَاسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ  ve  يَدُ اللّٰهِ فَوْقَ اَيْدٖيهِمْ  ve   جَاءَ رَبُّكَ  ve emsali... Hem de,  تَغْرُبُ فٖى عَيْنٍ حَمِئَةٍ  ve eşbahı... Hem de وَ الشَّمْسُ تَجْرٖى لِمُسْتَقَرٍّ  ve nezairi bu üsluba birer mecradır.  ذٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فٖيهِ