Ey sâil! Pek uzun hakikati kısa kesip bu üç misali minval ve mekik yap; üstünde o münasebat ve işaratı dokumaya başla. Biz de şimdi  بِسْمِ اللّٰهِ  ’dan başlıyoruz. İzahı, tafsili Risale-i Nur ve Birinci Söz ve Besmele Lem’asına ve sair Risale-i Nur’daki بِسْمِ اللّٰهِ ’ın hakikatlerine dair hüccetlerine havale edip, yalnız nazm itibariyle küçük bir ima ederiz. Şöyle ki: 

     بِسْمِ اللّٰهِ  güneş gibidir. Başkalarını tenvir ettiği gibi, kendini de gösteriyor. Her nefes ve her dakika ruhlar ona hava ve su gibi muhtaç olduğundan, onun hakikatini herkesin ruhu hisseder. Kalb ve hayal bilmese de ehemmiyeti yok. Onun için beyan ve tariften müstağnidir. Harfler ve cüzlerinden evvelâ  با  ’nın, fenn-i sarfça bir manası istianedir. Bir mana-yı örfisi teberrük manası olmasından bu  با  ’nın merci-i müteallikı, kendi manasından çıkan  اَسْتَعِينُ  ve  اَتَيَمَّنُ  fiillerine bağlanıyor. Veyahut bismillâh’taki perdesinde  قُلْ  (söyle)den çıkan  اِقْرَاْ  (oku) fiiline bakar. Yani: “Ya Rabbi, ben senin isminin yardımıyla ve onun bereketiyle okuyacağım. Her şey senin kudretinle ve icadınla ve tevfikinle olduğu gibi, yalnız ve yalnız senin isminle başlıyorum.”

   Demek,  بِسْمِ اللّٰهِ  ’dan sonra  اِقْرَاْ  “okumak” lâfzı, ahirinde mukadder olmasından hem ihlâs, hem tevhidi ifade eder. Amma  اِسْمِ  kelimesi ise: Biliniz ki, Zat-ı Vacibü’l-Vücud’un bin bir esmasından bir kısmına “esma-i zatiye” denilir ki, her cihetle Zat-ı Akdes’i gösterir. Onun adı ve onun ünvanıdır. “Allah, Ehad, Samed, Vacibü’l-Vücud” gibi çok esma var. Bir kısmına da “esma-i fiiliye” tabir edilir ki, çok nevileri var. Meselâ: “Gaffâr, Rezzak, Muhyî, Mümît, Mün’im, Muhsin.”

* * *