Demek zerreyi icad eden, yıldızın icadından âciz kalamaz. Ve lisan gibi bir uzvu halk eden, elbette insanı kolayca halk eder. Ve bir tek insanı böyle mükemmel yaratan, herhalde bütün hayvanatı kemal-i suhuletle yaratabilecek ve gözümüz önünde yaratıyor. Ve çekirdeği bir liste, bir fihriste, bir defter-i kavanin-i emriye, bir ukde-i hayatiye mahiyetinde yaratan, elbette bütün ağaçların hâlikı olabilir. Ve âlemin bir nevi manevî çekirdeği ve cemiyetli meyvesi olan insanı halk edip bütün esma-i ilâhiyeye mazhar ve ayine ve bütün kâinatla alâkadar ve zeminin halifesi yapan zatın, elbette ve elbette öyle bir kudreti var ki, koca kâinatı insan icadının kolaylığı ve suhuleti derecesinde halk edip tanzim eder. Öyle ise, zerrenin ve cüz’ ve cüz’î ve çekirdek ve bir insanın hâlikı, sânii, rabbi kim ise; elbette bedahetle yıldızların ve nevi’lerin ve küll ve külliyatların ve ağaçların ve bütün kâinatın hâlikı, sânii, rabbi aynen odur. Başka olması muhal ve mümtenidir.

   Sekizinci Basamak:

وَبِسِرِّ اَنَّ الْمُحَاطَ وَ الْجُزْئِيَّاتِ كَالْاَمْثِلَةِ الْمَكْتُوبَةِ الْمُصَغَّرَةِ 

اَوْ كَالنُّقَطِ الْمَحْلُوبَةِ الْمُعَصَّرَةِ فَلَا بُدَّ اَنْ يَكُونَ الْمُحٖيطُ وَ الْكُلِّيَّاتُ فٖى قَبْضَةِ خَالِقِ 

الْمُحَاطِ وَ الْجُزْئِيَّاتِ لِيُدْرِجَ مِثَالَهَا فٖيهَا بِمَوَازٖينِ عِلْمِهٖ اَوْ يُعَصِّرَهَا مِنْهَا بِدَسَاتٖيرِ حِكْمَتِهٖ

   Yani, ihata edilen cüz’iyat ve küll ve külliyatın içinde bulunan ferdler ve tohumlar ve çekirdeklerin, ihata eden büyük külliyata nisbetleri; güya küçücük numune ve gayet ince yazı ile çok küçük kıt’ada yazılmış aynı küll ve külliyatın misalleridir. Öyle ise, ihata eden külliyat, o cüz’iyat Hâlikının kabzasında ve tamamen tasarrufunda bulunmak lâzımdır. Tâ ilminin mizanlarıyla ve ince kalemleriyle o büyük muhitin kitabını, o çok küçücük yüzer kıt’alarda, defterlerde dercedebilsin. Hem ihata edilen ecza ve cüz’iyatın muhit ile nisbetleri, temsilleri; güya süt gibi muhitliden sağılmış katreler veya biri o muhiti sıkmış, o noktalar ondan akmış.