sermedî bir hüsün ve cemalin cilvelerini gösteren bütün güzel mahlûklar, ezcümle çiçekler, meyveler ve kuşçuklar ve sinekler ve bilhassa yaldızlı ve yıldızlı kuşçukların hilkatlerinde ve suretlerinde ve cihazatlarında öyle mucizane bir meharet ve dikkat ve harika bir sanat, bir ittikan, bir mükemmelliyet ve sanatkârlarının mucizatlı hünerlerini gösteren ayrı ayrı, çeşit çeşit tarzlarda şekiller, makinecikler, gayet ihatalı bir ilme ve –tabirde hata olmasın– gayet meharetli ve fünunlu bir meleke-i ilmiyeye kat’i delâlet ve serseri tesadüfün ve şuursuz ve müşevveş esbabın müdahale etmesinin imkansız olduğuna şehadet ettikleri gibi; وَالْاِهْتِمَامَاتُ الْمُزَيَّنَةُ ifadesiyle, o güzel masnularda o derece şirin süslemek ve tatlı bir ziynet ve cazibedar bir cemal-i sanat var ki, nihayetsiz bir ilim ile iş görür ve her şeyin en güzel tarzını bilir ve sanatkârlığın cemal-i kemalini ve kemal-i cemalini zîşuurlara göstermek ister ki; en cüz’î bir çiçeği ve küçük bir sineği ihtimamkârane, mahirane, sanatperverane ehemmiyetle tasvir ve icad eder. Bu ihtimamkârane tezyin ve tahsin, bedahetle hadsiz ve her şeye muhit bir ilme delâlet ve o güzellerin adedince bir Sâni-i Alîm-i Zülcemalin vücub-u vücuduna şehadetler ederler demektir.
Beş küllî delil ve hüccetleri ihtiva eden Onbirinci Delil:
