sadede dönüyoruz.   اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعٖينُ  ’in işaret ettikleri hüccete gayet kısa bir işarettir:

   Evvelâ: Biz, gözümüzle görüyoruz: Kâinatta, hususan zemin yüzünde; dehşetli ve daimi bir faaliyet ve hallâkiyetin intizamla cereyanı içinde merhametkârane, müdebbirane bir rububiyet-i mutlaka hadsiz zîhayatların istianelerine ve fiilen ve halen ve kaalen istimdatlarına ve dualarına kemal-i hikmet ve inayet ile imdat ve her birine fiilen cevap vermek tezahürü içinde bir uluhiyet-i mutlaka, bir mabudiyet-i ammenin tecelliyatı; umum mahlûkatın, hususan zîhayatın ve bilhassa insan taifelerinin fıtrî ve ihtiyarî binler tarzdaki ibadetlerine mukabelesini akl-ı selim ve iman gözü gördüğü gibi, bütün semavî fermanlar ve enbiyalar haber veriyorlar.

   Saniyen:  نَعْبُدُ  “nun”unun remziyle mukaddimede mezkûr üç cemaatten her biri ve umumu, beraber, çeşit çeşit, fıtrî ve ihtiyarî ibadetlerle meşgul olmaları; şeksiz, bedahetle bir mabudiyete karşı şâkirane bir mukabele ve bir Mabud-u Mukaddes’in mevcudiyetine hadsiz ve şüphesiz bir şehadettir. Ve   نَسْتَعٖينُ   “nun”unun remziyle mezkûr üç cemaatin, yani mecmu-u kâinattan tâ bir ceseddeki zerrelerin cemaatinden her bir taifenin, her bir ferdin fiilî ve halî istianeleri ve duaları var. Ve onların muavenetlerine koşan ve dualarına kabul ile cevap veren bir şefkatli müdebbire, şüphesiz şehadet eder. Meselâ: “Yirmi Üçüncü Söz”ün dediği gibi, zemindeki umum mahlukatın üç nevi duaları pek harika ve ümidin haricinde kabul olması, bir Rabb-ı Rahîm ve Mucîb’e kat’i şehadet eder. Evet, tohumlar ve çekirdekler istidat lisanıyla her biri birer ağaç ve birer sünbül