müslümanların safları, dairevî bir tarzda o kudsî mihraba teveccüh ederek, benim gibi   اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعٖينُ    ۞   اِهْدِنَا   deyip, her biri; umum namına hem dua, hem tasdik eder: hem onları, kendine şefaatçi yapar. “Hem bu kadar azim bir cemaatin yolu, davası yanlış olamaz ve duası reddedilmez; şeytanî vesveseleri tard eder.” diye düşünürken ve namazda cemaatin büyük menfaatlerini bilmüşahede tasdik ederken, bir perde daha açıldı. Gördüm ki; kâinat, bir cami-i ekber ve bütün mahlûkat taifeleri, bir salât-ı kübrada cemaat ile her biri kendine mahsus bir ibadetle ve hâl dili ile bir nevi namaz kılıyorlar gibi Mabud-u Zülcelâlin muhit rububiyetine karşı çok geniş bir ubudiyetle mukabele için her biri umumun şehadetlerini ve tevhidlerini tasdik eder ki, aynı neticeyi isbat tarzında vaziyet alıyorlar diye müşahede ederken, birden bir perde daha açıldı. Gördüm ki; nasıl bir insan-ı ekber olan kâinat, lisan-ı hâl ve çok eczaları, istidad ve ihtiyacı fıtrî lisanıyla ve zîşuur mevcudatları, lisan-ı kaal ile   اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعٖينُ   diyorlar ve Hâlikının merhametkârane rububiyetine karşı ubudiyetlerini gösteriyorlar; aynen öyle de, birer küçücük kâinat hükmünde o cemaat-ı uzmada her bir arkadaşımın cesedi gibi benim cesedimdeki zerreler ve kuvveler ve duygularım dahi Hâlikının rububiyetine karşı itaat ve ihtiyaçlarının lisan-ı haliyle   اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعٖينُ   diyerek emir ve irade-i ilâhiyeye göre hareket ettiklerini ve her anda Hâliklarının inayetine ve merhametine ve yardımına muhtaç olduklarını gösteriyorlar gördüm. Hem namazdaki cemaatin kudsî sırrını, hem nun’ un güzel mucizesini hayretle müşahede edip, nun kapısıyla girdiğim gibi çıktım, elhamdülillah  dedim.

اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعٖينُ   cümlesini, o üç cemaatin ve o büyük ve küçücük arkadaşlarım hesabına da söylemeye çalıştım. Şimdi mukaddime bitti,