Sair esasatın, bu iki esasın gibi esassızdırlar. Seni bu hataya düşüren, senin yek-çeşm dehândır. Çünki sen, Rabbini unuttun. Hikmet-i san'at-ı Rabbaniyeye, kör tabiat namını taktın, âsâr-ı rahmeti, o mevhum tabiata istinad ederek, esbaba isnad ettin, küfrana başladın. Allah'ın malını, bazı şeytan tagutlara taksim ettin, küfre girdin. İşte bu dalaletindendir ki senin nazarında herbir insan, belki herbir hayvan, nihayetsiz hacatının tahsili için, hesabsız düşmanlarına karşı tek başıyla mücadele ve musaraa etmeğe muztardır. Fakat ne ile, hangi silâh ile? Evet zerre gibi bir iktidar, saç gibi bir ihtiyar, zevale maruz lem'a gibi bir şuur, intıfaya maruz şu'le gibi bir hayat, kısalıkta dakika gibi bir ömür ile musaraa etmek lâzım gelir. Halbuki bütün elinde olanı sarfetsen, hadsiz metalibinden birisini de tahsile kâfi değil. Bir musibete düşsen, kör-sağır esbabdan istimdad edersin. İşte karanlıklı dehân, beşerin edyan-ı semavî nuruyla gündüz rengini almış ömrünü geceye tebdil etti. Yalnız o muzlim geceyi, yalancı ve müstehzi bazı ışıklarla tenvir etmişsin.