diye ifade eder. Demek, o Sâni-i Zülcelâl, iş başında; işlerini hem göze, hem kulağa göstermek için, ayat-ı Kur’aniye ile bir çekici zerreye vuruyor; aynı ayetin diğer kelimesiyle, o çekici şemse vuruyor, merkezine çakar gibi ulvî üslûb ile vahdaniyeti ayn-ı ehadiyet içinde ve nihayet celâli nihayet cemal içinde ve nihayet azameti nihayet hafâ içinde ve nihayet vüs’ati nihayet dikkat içinde ve nihayet haşmeti nihayet rahmet içinde ve nihayet bu’diyeti nihayet kurbiyet içinde gösterir. Muhal telâkki edilen cem-i ezdadın en uzak mertebesini, vacib derecesindeki bir suretini ifade eder, isbat edip gösterir. İşte bu tarz ifadesi ve üslûbudur ki, en harika edipleri, belâgatine secde ettiriyor.

   Hem mesela  

وَمِنْ اٰيَاتِهٖٓ اَنْ تَقُومَ السَّمَٓاءُ وَالْاَرْضُ بِاَمْرِهٖ ثُمَّ اِذَا دَعَاكُمْ دَعْوَةً مِنَ الْاَرْضِ اِذَٓا اَنْتُمْ تَخْرُجُونَ

âyetiyle, şöyle bir üslub-u âlî ile saltanat-ı rububiyetindeki haşmeti gösterir. Şöyle ki:

   “Gökler ve zemin, iki muti kışla hükmünde ve iki muntazam ordu merkezi suretinde, tek bir emirle veya boru gibi bir işaretle, o iki kışlada fenâ ve adem perdesinde yatan mevcudat, o emre kemal-i süratle ve itaatle ‘Lebbeyk’ deyip meydan-ı haşir ve imtihana çıkarlar.”

   İşte, haşir ve kıyameti ne kadar mucizane bir üslûb-u âli ile ifade edip ve o davanın içinde bir delil-i iknaîye işaret ediyor ki:

   Bilmüşahade, nasıl ki zeminin cevfinde saklanmış ve ölmüş hükmündeki tohumlar ve cevv-i semada, ademde ve küre-i havaiyede dağılmış,