ise -ki garazkârane, adavetkârane birbirinin tahribine çalışmaktır- hadisin nazarında merduttur. Çünkü birbiriyle boğuşanlar müsbet hareket edemezler.

   İkinci suale deriz ki: Tarafgirlik eğer hak namına olsa, haklılara melce olabilir. Fakat şimdiki gibi garazkârane, nefs hesabına olan tarafgirlik, haksızlara melcedir ki, onlara nokta-i istinad teşkil eder. Çünkü, garazkârane tarafgirlik eden bir adama şeytan gelse, onun fikrine yardım edip taraftarlık gösterse, o adam o şeytana rahmet okuyacak. Eğer mukabil tarafa melek gibi bir adam gelse, ona —hâşâ— lânet okuyacak derecede bir haksızlık gösterecek.

   Üçüncü suale deriz ki: Hak namına, hakikat hesabına olan tesadüm-ü efkâr ise, maksatta ve esasta ittifak ile beraber, vesailde ihtilâf eder. Hakikatin her köşesini izhar edip hakka ve hakikate hizmet eder. Fakat tarafgirane ve garazkârane, firavunlaşmış nefs-i emmare hesabına hodfuruşluk, şöhretperverane bir tarzdaki tesadüm-ü efkârdan bârika-i hakikat değil, belki fitne ateşleri çıkıyor. Çünkü, maksatta ittifak lâzım gelirken, öylelerin efkârının küre-i arzda dahi nokta-i telâkîsi bulunmaz. Hak namına olmadığı için, nihayetsiz müfritane gider, kabil-i iltiyam olmayan inşikaklara sebebiyet verir. Hâl-i âlem buna şahittir.

   Elhasıl:          اَلْحُبُّ لِلّٰهِ  ۞  وَالْبُغْضُ فِى اللّٰهِ    ۞    وَالْحُكْمُ لِلّٰهِ      olan desatir-i  âliye düstur-u harekât olmazsa, nifak ve şikak meydan alır. Evet,   اَلْبُغْضُ فِى اللّٰهِ ۞ وَالْحُكْمُ لِلّٰهِ    demezse, o düsturları nazara almazsa, adalet etmek isterken zulmeder.