bütün insanları haşirde ihya etmek, istirahat için dağılan bir orduyu, bir boru sesiyle toplamak kadar kolaydır. İşte şu hadsiz sürat ve nihayetsiz suhulet, bilbedahe, kudret-i Sâniin kemaline ve her şey Ona nisbeten kolay olduğuna delil-i kat’î ve bürhan-ı yakînî olduğu halde, ehl-i dalâletin nazarında Sâniin kudretiyle eşyanın teşkili ve icadı —ki vücub derecesinde suhuletlidir— bin derece muhal olan kendi kendine teşekkül ile iltibasa sebep olmuştur. Yani bazı âdi şeylerin vücuda gelmelerini çok kolay gördükleri için, onların teşkilini, teşekkül tevehhüm ediyorlar. Yani, icad edilmiyorlar, belki kendi kendine vücud buluyorlar. İşte, gel, ahmaklığın nihayetsiz derecatına bak ki, nihayetsiz bir kudretin delilini, onun ademine delil yapar, nihayetsiz muhalât kapısını açar. Çünkü o halde, Sâni-i âleme lâzım olan nihayetsiz kudret ve muhit ilim gibi evsaf-ı kemal, her mahlûkun her zerresine verilmek lâzım gelir, tâ kendi kendine teşekkül edebilsin.

   ON BİRİNCİ KELİME:   وَ اِلَيْهِ الْمَصِيرُ   Yani, dâr-ı faniden dâr-ı bâkiye dönülecek ve Kadîm-i Bâkînin makarr-ı saltanat-ı ebediyesine gidilecek ve kesret-i esbabdan Vâhid-i Zülcelâlin daire-i kudretine gidilecek, dünyadan ahirete geçilecek. Merciiniz Onun dergâhıdır, melceiniz Onun rahmetidir. Ve hakeza...

   Şu kelimenin bunlar gibi ifade ettiği pek çok hakikatler var. Şu hakikatlerin içinde, saadet-i ebediye ile Cennete döneceğinizi ifade eden hakikat ise, Onuncu Sözün on iki bürhan-ı kat’î-yi yakîniyle ve Yirmi Dokuzuncu Sözün pek çok delâil-i katıayı tazammun eden altı esasıyla o derece kat’î isbat edilmiştir ki, başka beyana hacet bırakmıyor. Gurub eden güneşin ertesi sabah yeniden tulû edeceği kat’iyetinde o iki Söz isbat etmişler ki, şu dünyanın manevî güneşi olan hayat dahi, harab-ı dünya ile