bir münacat-ı maneviye suretinde bir ayinedarlıkları var. Acz ve fakr ve kusurlarıyla kudret ve kemal-i ilâhîyi ilân ediyorlar.

   DOKUZUNCU KELİME:    بِيَدِهِ الْخَيْرُ   Yani, bütün hayrat Onun elinde, bütün hasenat Onun defterinde, bütün ihsanat Onun hazinesindedir. Öyle ise, hayır isteyen Ondan istemeli, iyilik arzu eden Ona yalvarmalı. Şu kelimenin hakikatini kat’î bir surette göstermek için, ilm-i ilâhînin hadsiz delillerinden bir geniş delilin emarelerine ve lem’alarına şöyle işaret eder ve deriz ki:

   Şu kâinatta görünen ef’âl ile tasarruf edip icad eden Sâniin, bir muhit ilmi var. Ve o ilim, Onun zatının hassa-i lâzıme-i zaruriyesidir; infikâki muhaldir. Nasıl ki güneşin zatı bulunup ziyası bulunmamak kabil değil; öyle de, binler derece ondan ziyade kabil değildir ki, şu muntazam mevcudatı icad eden Zatın ilmi, ondan infikâk etsin. Şu ilm-i muhit, o Zata lâzım olduğu gibi, taallûk cihetiyle her şeye dahi lâzımdır. Yani, hiçbir şey Ondan gizlenmesi kabil değildir. Perdesiz, güneşe karşı zemin yüzündeki eşya, güneşi görmemesi kabil olmadığı gibi, o Alîm-i Zülcelâlin nur-u ilmine karşı eşyanın gizlenmesi, bin derece daha gayr-ı kabildir, muhaldir. Çünkü huzur var. Yani, her şey daire-i nazarındadır ve mukabildir ve daire-i şuhudundadır ve her şeye nüfuzu var. Şu camid güneş, şu âciz insan, şu şuursuz röntgen şuaı gibi zînurlar, hâdis, nakıs ve ârızî oldukları halde, onların nurları, mukabilindeki her şeyi görüp nüfuz ederlerse, elbette vacib ve muhit ve zatî olan nur-u ilm-i ezelîden hiçbir şey gizlenemez ve haricinde kalamaz. Şu hakikate işaret eden, kâinatın had ve hesaba gelmez alâmetleri, ayetleri vardır. Ezcümle:

   Bütün mevcudatta görünen bütün hikmetler, o ilme işaret eder. Çünkü, hikmet ile iş görmek, ilim ile olur. Hem bütün inayetler, tezyinatlar, o