İşte, dünya süslü bir menzildir. Her birimizin hayatı bir endam ayinesidir. Şu dünyadan her birimize birer dünya var, birer âlemimiz var. Fakat direği, merkezi kapısı hayatımızdır. Belki o hususî dünyamız ve âlemimiz, bir sahifedir, hayatımız bir kalem; onunla sahife-i a’mâlimize geçecek çok şeyler yazılıyor.

   Eğer dünyamızı sevdikse, sonra gördük ki, dünyamız hayatımız üstünde bina edildiği için, hayatımız gibi zail, fani, kararsızdır, hissedip bildik. Ona ait muhabbetimiz, o hususî dünyamız ayine olduğu ve temsil ettiği güzel nukuş-u esma-i ilâhiyeye döner, ondan cilve-i esmaya intikal eder.

   Hem o hususî dünyamız, ahiretin ve Cennetin muvakkat bir fidanlığı olduğunu derk edip, ona karşı şedid hırs ve talep ve muhabbet gibi hissiyatımızı onun neticesi ve semeresi ve sünbülü olan uhrevî fevaidine çevirsek, o vakit o mecazî aşk, hakiki aşka inkılâb eder. Yoksa,   نَسُوا اللّٰهَ فَاَنْسٰيهُمْ اَنْفُسَهُمْ اُولٰٓئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ   sırrına mazhar olup, nefsini unutup, hayatın zevalini düşünmeyerek, hususî, kararsız dünyasını, aynı umumî dünya gibi sabit bilip kendini lâyemut farzederek dünyaya saplansa, şedid hissiyat ile ona sarılsa, onda boğulur gider. O muhabbet onun için hadsiz belâ ve azaptır. Çünkü, o muhabbetten yetimane bir şefkat, meyusane bir rikkat tevellüd eder. Bütün zîhayatlara acır, hatta güzel ve zevale maruz bütün mahlûkata bir rikkat ve bir firkat hisseder; elinden bir şey gelmez, ye’s-i mutlak içinde elem çeker.