başına gelen mevt, elbette yeraltına girmiş bir çekirdeğin hava âleminde bir ağaç olması gibi, yeraltına giren bir insan da âlem-i berzahta elbette bir hayat-ı bakiye sünbülü verecektir.

   Amma mevt, nimet olduğunun ciheti ise, çok vücûhundan dört vechine işaret ederiz.

   Birincisi: Ağırlaşmış olan vazife-i hayattan ve tekâlif-i hayatiyeden azad edip, yüzde doksan dokuz ahbabına kavuşmak için, âlem-i berzahta bir visal kapısı olduğundan, en büyük bir nimettir.

   İkincisi: Dar, sıkıntılı, dağdağalı, zelzeleli dünya zindanından çıkarıp; vüs’atli, sürurlu, ıstırapsız baki bir hayata mazhariyetle, Mahbub-u Bakînin daire-i rahmetine girmektir.

   Üçüncüsü: İhtiyarlık gibi, şerait-i hayatiyeyi ağırlaştıran birçok esbab vardır ki, mevti hayatın pek fevkinde nimet olarak gösterir. Meselâ, sana ıstırap veren pek ihtiyar olmuş peder ve validen ile beraber, ceddin cedleri, sefalet-i halleriyle senin önünde şimdi bulunsaydı, hayat ne kadar nıkmet, mevt ne kadar nimet olduğunu bilecektin. Hem meselâ, güzel çiçeklerin âşıkları olan güzel sineklerin, kışın şedaidi içinde hayatları ne kadar zahmet ve ölümleri ne kadar rahmet olduğu anlaşılır.

   Dördüncüsü: Nevm, nasıl ki bir rahat, bir rahmet, bir istirahattir, hususan musibetzedeler, yaralılar, hastalar için. Öyle de, nevmin büyük kardeşi olan mevt dahi, musibetzedelere ve intihara sevkeden belâlarla müptelâ olanlar için ayn-ı nimet ve rahmettir. Amma ehl-i dalâlet için, müteaddit Sözlerde kat’î isbat edildiği gibi, mevt dahi hayat gibi nıkmet içinde nıkmet, azap içinde azaptır; o bahisten hariçtir.