Kitaplar
Lem'alar

   Çünkü aksi halde zıtların birleşmesi gerekir ki, bu da ittifakla imkânsız olan bir şeydir.

   Allah’ın kudretinde mertebeler ve dereceler yoktur. Onun kudretine nisbetle zerreler ve yıldızlar, az ve çok, küçük ve büyük, cüz’i ve küllî, cüz ve küll, insan ve âlem, tohumlar ve ağaçlar birdir. Çünkü nuraniyet, şeffaflık, mukabele, muvazene, intizam ve imtisal sırları bunu gerektirir. Sürat, kolaylık ve çokluk içinde eşyada görünen mutlak intizam, ölçülülük, imtiyaz (birbirinden ayırdedilme), ihtiyaç anında bir anda imdada yetişilmesi, birlikteki kolaylık ve ehadiyet sırrının tecelli etmesiyle; vücub ve tecerrüd ve mahiyetlerin mübayeneti hikmetiyle; tahayyüz ve takayyüd altında olmaması ve parçalara ayrılmanın muhal olması sırrıyla...

   Manilerin ve engellerin -ki buna hiç ihtiyaç yok-, örneğin; insandaki âsab veya akıcı-lâtif şeyleri nakleden madeni hatların bir kolaylık vesilesi haline gelmesi sırrıyla ve hikmetiyle...

   Zerre, cüz ve cüz’i, az ve küçük, insan ve tohum; cezalet (akışkanlık, akıcılık) yönüyle yıldızdan, nev’den, küllden, küllîden, çok olandan ve büyük olandan, alemden ve ağaçtan daha aşağı olmadığının hikmetiyle, onları halkedenin bunları da yaratmış olduğu uzak görülemez. Çünkü ihata olunan varlıklar, yazılmış küçük  birer örnekler, yahut süzülmüş ve sağılmış noktalar gibidir. Demek ki, ihata edilmiş olan şeylerin yaratıcısı kim ise ihata olunan şeyin de zarurî olarak  tasarruf edeni odur. Tâ ki, ilminin düsturlarıyla ihata edenin küçük örneği, ihata olunan şeylerde yerleştirilsin ve hikmetinin ölçüleriyle süzülüp alınsın.

   İşte cüz’î olan şeylerde bunu gösteren bir kudrete, küllî olan şeylerde de onu göstermesi ağır gelmez.

   Zerre gibi en küçük bir şey üzerine esîr maddesinin zerreleriyle bir hikmet Kur’an’ının yazılmış olması, semavat sayfaları üzerine yıldızlar ve güneşler mürekkebiyle büyük bir Kur’an yazmaktan cezalet yönüyle nasıl ki daha aşağı değilse; öyle de, bir arının ve karıncanın yaratılışı, filden ve hurma ağacının yaratılışından daha aşağı değildir. Aynı şekilde, bir çiçek de sanat yönüyle bir yıldızdan daha aşağı değildir. İşte diğer şeyleri de bunlara kıyas eyle.

   Hem nasıl ki, eşyanın icadında görülen son derece kolaylık, dalâlet ehlini; teşkili, teşekkül ile iltibasa sürüklemiştir. Oysa bu durum aklın reddettiği ve hatta vehmin bile ondan kaçtığı muhalleri ve hurafeleri gerektirir. Eşyanın icadındaki bu kolaylık, hakikat ve hakikat ehli nazarında ise, kâinatın yaratıcısının kudretine nisbetle zerrelerle yıldızların eşit olması gerektiğinin kesin ve zaruri olduğunu ispat etmektedir.

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310311312313314315316317318319320321322323324325326327328329330331332333334335336337338339340341342343344345346347348349350351352353354355356357358359360361362363364365366367368369370371372373374375376377378379380381382383384385386387388389390391392393394395396397398399400401402403404405406407408409410411412413414415416417418419420421422423424425426427428429430431432433434435436437438439440441442443444445446447448449450451452453454455456457458459460461462463464465466467468469470471472473474475476477478479480481482483484485486487488489490491492493494495496497498499500501502503504505506507508509510511512513514515516517518519520521522523524525526527528529530531532533534535536537538539540541542543544545546547548549550551552553554555556557558559560561562563564565566567568569570571572573574575576577578579580581582583584585586587588589590591592593594595596597598599600601602603604605606607608609610611
Fihrist
Lügat