Kitaplar
Lem'alar

   Bütün mevcudatta görülen belli bir ölçü içindeki düzenler, intizamlı ölçüler, her şeyi kuşatan hikmetler, her şeyin imdadına yetişen yardımlar, muntazam miktarlar, neticesi bulunan kazalar, belirli müddetler, takdir edilmiş erzaklar, ihtimamlı süslemeler, gayet derecedeki imtiyaz, ölçülülük, intizam, sağlamlık ve mutlak kolaylık gösteriyor ki, gaybı en iyi bilen Zat-ı Zülcelâlin ilmi her şeyi kuşatmıştır.

   “Yaratan hiç bilmez olur mu? Şüphesiz o, her şeye nüfuz eden ve her şeyden haberdar olandır.” (Mülk Suresi: 14) ayeti gösteriyor ki, bir şeyde vücud o şey hakkında ilim sahibi olmayı da gerekli kılar. Eşyadaki varlık nuru, ilim nurunun da o şeyle alakadar olmasını gerektirir. İnsanın sanat güzelliğinin, şuuruna olan nisbetiyle, insanın yaratılışının yaratıcının ilmini göstermesi arasındaki nisbet, karanlık bir gecedeki yıldız böceği ışığının, gün ortasında insanın yüzüne parlayan güneşin parlamasına olan nisbeti gibidir.

   Cenab-ı Hak ilmiyle nasıl her şeyi en iyi şekilde biliyorsa, iradesiyle de aynı şekilde her şeyi kuşatmıştır. Meşiet ve iradesi olmadan hiçbir şeyin gerçekleşmesi mümkün değildir. Nasıl kudret tesir ediyor ve ilim her şeyi her yönüyle birbirinden ayırd edebiliyorsa, aynı şekilde irade de önce tahsis ediyor ve peşinden de eşya vücuda geliyor.

   Zat-ı Tealânın irade ve ihtiyarının vücuduna dair olan şahitler, eşyanın nitelikleri, durumları ve şuunatı sayısınca çoktur.

   Evet, mevcudatın nihayetsiz imkânat içinde, neticesi olmayan yollar arasından, karmakarışık ihtimaller ve seller içinden geçerek gayet ince ve nazik bir nizamla, gözle görünen şu hassas ve cessas mizanla ortaya çıkması gösteriyor ki, her şeyin belli bir şekil alması ve bu şekliyle tayin edilmesi, Hak Tealanın iradesi, ihtiyarı ve meşieti iledir. Basit ve cansız şeylerden çeşit çeşit muntazam mevcudatın yaratılması, örneğin insanın bütün cihazatıyla birlikte bir damla sudan; kuşların ise bütün organlarıyla beraber küçücük bir yumurtadan halkedilmesi ve ağacın çeşitli dal ve budaklarıyla bir tohumdan meydana gelmesi de Allah’ın iradesi, ihtiyarı ve dilemesi iledir. Aynı cinsten olan eşya birbirine tevafuk eder ve aynı türden gelenler  de temel organları itibariyle birbirine benzerler. Nasıl ki, bu benzeyişleri onların Sâniinin Vahid ve Ehad olduğuna işaret edip gösteriyorsa, aynı şekilde bunların şekillenmelerinde, birbirlerinden ayırdedici alametlerle muntazam ve şumûllü bir şekilde ayrılıp belirginleşmeleri de, onların Sâniinin şanı yüce bir Vahid ve Ehad olduğunu, dilediğini yapıp yapmamakta özgür irade sahibi olduğunu ve dilediği gibi hükmettiğini gösterir. Nasıl ki, O Zat-ı Zülcelâl her şeyi yaratan ve her şeyi en iyi bilen ve istediği gibi irade eden, her şeyi ihata eden bir ilmi, her şeye şamil olan noksansız bir iradesi ve ihtiyarı var ise, aynı şekilde, eksiksiz bir kudret sahibidir. Onun kudreti kendi zatından doğan ve zatının lazımı olan bir kudrettir. O kudrete, zıddının müdahale etmesi muhaldir.

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310311312313314315316317318319320321322323324325326327328329330331332333334335336337338339340341342343344345346347348349350351352353354355356357358359360361362363364365366367368369370371372373374375376377378379380381382383384385386387388389390391392393394395396397398399400401402403404405406407408409410411412413414415416417418419420421422423424425426427428429430431432433434435436437438439440441442443444445446447448449450451452453454455456457458459460461462463464465466467468469470471472473474475476477478479480481482483484485486487488489490491492493494495496497498499500501502503504505506507508509510511512513514515516517518519520521522523524525526527528529530531532533534535536537538539540541542543544545546547548549550551552553554555556557558559560561562563564565566567568569570571572573574575576577578579580581582583584585586587588589590591592593594595596597598599600601602603604605606607608609610611
Fihrist
Lügat