Üçüncü Bâb 

Elhamdülillah hakkındadır.

   Bu bâbda dokuz nokta vardır.

   BİRİNCİ NOKTA

   Altı cihetten gelen karanlıkları giderip bizi aydınlığa çıkaran, iman nimetinden dolayı Allah’a hamd olsun.

   Sağ cihetimiz geçmiş zamandır. Felsefe gözlüğü ile bakıldığı vakit, geçmiş zaman karanlıklı, vahşet verici büyük bir mezarlıktır. İman nuruyla o karanlıklı zulmet dağılır; o büyük mezarlık, nurlu bir dost meclisine dönüşür.

   Sol cihetimiz gelecek zamandır. İman nuru ile bakılmazsa, ürkütücü ve karanlıklı büyük bir mezarlık hükmündedir. Amma imanın nuruyla o karanlıklı ve ürkütücü olan mezarlık; içinde Rahman olan Allah’a ait ziyafetlerin bulunduğu çok süslü cennet bahçelerine dönüşür.

   Üst cihet ki, bu semavat âlemidir. Felsefe nazarında bu cihet gayet müthiş, muvahhiş, dehşet verici ve korkutucu bir âlemdir. İman nimetiyle bu ürkütücü âlem, insanın yüzüne gülümseyen lambalarıyla, semanın yüzünü süsleyen Zat-ı Zülcelâlın emrine amade yıldızlarıyla, munis ve sevimli bir şekle dönüşür.

   Alt cihet yeryüzüdür ki, hakikat yolundan ayrılmış olan felsefenin nazarında burası da insana vahşet ve ürküntü veren bir niteliktedir. Amma iman nuruyla bakıldığı zaman; yeryüzü çeşit çeşit leziz taamlarla doldurularak insanların emrine verilmiş olan rabbani bir gemidir ki, Sâni-i Zülcelâl insanları ve hayvanları ona bindirerek memleketinin her tarafını seyahat ettirmektedir.

   Ön cihete gelince, felsefe gözlüğüyle bu cihete bakan adam görür ki, hayat sahibi olan herkes o tarafa doğru kafileler halinde süratli bir şekilde gönderilmektedir. Bu kafileler yokluk karanlıklarına dalarak bir daha geri dönmemektedirler. İşte iman nuruyla, o seyahatın hakikatı anlaşılır. Ve bu yolculuğun ademe ve hiçliğe doğru olmadığını, bilakis fani ve geçici olan bir âlemden baki ve ebedi olan âleme doğru bir yolculuk olduğunu gösterir. Hizmet yeri olan dünyadan, ücret alma yeri olan ahirete bir intikaldir. Zahmet ve meşakkat mahallinden, rahmet ve istirahat yerine varıştır.