بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْاِنْسَ اِلَّا لِيَعْبُدُونِ ۞ مَٓا اُرٖيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَمَٓا اُرٖيدُ اَنْ يُطْعِمُونِ ۞ اِنَّ اللّٰهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتٖينُ

   İKİNCİ NÜKTE: Şu ayet-i kerimenin zâhir manası çok tefsirlerin beyanına göre yüksek ifade-i i’caz-ı Kur’aniyeyi göstermediğinden, çok zaman zihnime ilişiyordu. Kur’an’ın feyzinden gelen gayet güzel ve yüksek manalarından üç vechini icmalen beyan edeceğiz.

   Birincisi: Cenâb-ı Hak, Resulüne ait olabilecek bazı halleri, Resulünü tekrim ve teşrif noktasında bazen kendine isnad eder. İşte, burada da, “Resulüm size vazife-i risalet ve tebliğ-i ubudiyet hizmetine mukabil, sizden bir ecir ve ücret ve mükâfat, bir it’am istemez” manasında, “Ben sizi ibadet için halk etmişim, Bana rızık vermek ve it’am etmek için değil” mealindeki ayet, Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâma ait it’am ve irzakı murad etmek gerektir. Yoksa, gayet bedihî bir malûmu ilâm kabilinden olur, i’caz-ı Kur’an’ın belâgatine uygun gelmez.

   İkinci Vecih: İnsan rızka çok mübtela olduğu için, rızka çalışmak bahanesini, ubudiyete mâni tevehhüm edip kendine bir özür bulmamak için, ayet-i kerime diyor ki: “Siz ubudiyet için halk olunmuşsunuz. Netice-i hilkatiniz ubudiyettir. Rızka çalışmak, emr-i ilâhî noktasında bir nevi ubudiyettir. Benim mahlûkatım ve rızıklarını deruhte ettiğim nefsleriniz ve iyaliniz ve hayvanatınızın rızkını tedarik etmek, âdeta Bana ait rızk ve it’amı ihzar etmek için yaratılmamışsınız. Çünkü Rezzak Benim. Sizin müteallikatınız olan ibadımın rızkını Ben veriyorum. Siz bunu bahane edip ubudiyeti terk etmeyiniz.”