Nefyedenlerin davaları sureten bir iken müteaddittir; birbiriyle ittihad edemez ki, kuvvetlensin. İsbat edicilerin davaları ittihad ediyor, birbirinden kuvvet alır. Çünkü, gökteki hilâl-i Ramazanı görmeyen der ki: “Benim nazarımda ay yoktur. Benim yanımda görünmüyor.” Başkası da, “Nazarımda yoktur” der. Daha başkası da öyle der. Her biri kendi nazarında “yoktur” der. Her birinin nazarları ayrı ayrı ve nazara perde olan esbab dahi ayrı ayrı olabildiği için, davaları da ayrı ayrı olur, birbirine kuvvet veremez. Fakat isbat edenler demiyor ki: “Benim nazarımda ve gözümde hilâl var.” Belki, “Nefsü’l-emirde, göğün yüzünde hilâl vardır, görünüyor” der. Görenler bütün aynı davayı ve “Nefsü’l-emirde vardır” der. Demek, bütün davalar birdir. Nefyedenlerin nazarları ayrı ayrı olduğundan, davaları da ayrı ayrı olur. Nefsü’l-emre hükmedemiyorlar. Çünkü nefsü’l-emirde nefiy isbat edilmez. Çünkü ihata lâzımdır. 

      وَ الْعَدَمُ الْمُطْلَقُ لَا يُثْبَتُ اِلَّا بِمُشْكِلَاتٍ عَظٖيمَةٍ   bir kaide-i usuldür.

   Evet bir şeyi dünyada var desen, yalnız o şeyi göstermek kâfi gelir. Eğer yok deyip nefyetsen, bütün dünyayı eleyip göstermek lâzım gelir ki, tâ o nefiy isbat edilsin.

   İşte bu sırra binaen, ehl-i küfrün bir hakikatı nefyetmesi ise; bir meseleyi hâlletmek veyahut dar bir delikten geçmek veyahut bir hendekten atlamak misâlindedir ki, bin de, bir de, birdir. Çünkü birbirine yardımcı olamaz. Fakat isbat edenler nefsü’l-emirde hakikatı hâle baktıkları için, müddeaları ittihad ediyor, kuvvetleri birbirine yardım eder. Büyük bir taşın kaldırılmasına benzer ki, ne kadar eller yapışsa daha ziyade kaldırılması kolay olur ve birbirinden kuvvet alır.