Beşinci Esas: Hem anlarsın ki, şu fâni masnuat fenâ için değil, bir parça görünüp mahvolmak için yaratılmamışlar. Belki, vücutta kısa bir zaman toplanıp, matlub bir vaziyet alıp, tâ suretleri alınsın, timsalleri tutulsun, manaları bilinsin, neticeleri zaptedilsin. Meselâ, ehl-i ebed için daimî manzaralar nescedilsin. Hem, âlem-i bekada başka gayelere medar olsun.

   Eşya beka için yaratıldığını, fenâ için olmadığını, belki, sureten fenâ ise de tamam-ı vazife ve terhis olduğu bununla anlaşılıyor ki, fâni bir şey bir cihetle fenâya gider, çok cihetlerle bâkî kalır. Meselâ, kudret kelimelerinden olan şu çiçeğe bak ki, kısa bir zamanda o çiçek tebessüm edip bize bakar; derakab, fenâ perdesine saklanır. Fakat, senin ağzından çıkan kelime gibi o gider; fakat binler misallerini kulaklara tevdi eder, dinleyen akıllar adedince manalarını akıllarda ibka eder. Çünkü, vazifesi olan ifade-i mana bittikten sonra kendisi gider, fakat, onu gören her şeyin hafızasında zâhirî suretini ve her bir tohumunda manevî mahiyetini bırakıp öyle gidiyor. Güya her hafıza ile her tohum, hıfz-ı ziyneti için birer fotoğraf ve devam-ı bekası için birer menzildirler. En basit mertebe-i hayatta olan masnu böyle ise, en