İkincisi ağleben dâr-ı dünyada çeker, mükâfat ve ikabı.

   Meselâ: Nasıl sabrın mükâfatı zaferdir; ataletin mücazatı sefalet.

  Öyle de, sa’yin sevabı olur servet. Sebatta da galebedir mükâfat.

   Zehirin ikabı, bir maraz; panzehirin sevabı, bir sıhhattir.

   Bazen iki şeriat evamiri, bir şeyde beraber müctemi’dir.

   Her birine bir cihet.. demek, tekvinî emre itaat –ki, bir haktır.–

  itaat gâlib olur, o emrin isyanına –ki, bir tavr-ı bâtıldır.–

   Bir bâtıla vesile olmuş olursa bir hak,

   vaktaki gâlib olsa bir bâtıla ki, olmuş o da vesile-i hak;

   bilvasıta bir hakkın bir bâtıla mağlubdur, fakat bizzat değildir.

   Demek “El-hakku ya’lû” bizzat demektir.

   Hem akıbet muraddır, kayd-ı haysiyet maksuddur.

   Dördüncü nokta şudur: Bir hak bilkuvve kalmış, yahut kuvvetsiz kalmış, ya mahlûttur, hem mahşuş.

   Ona da bir inkişaf, ya bir taze kuvvet vermek lâzım gelmiştir.

   Mühezzeb ve müzehheb yapmak için muvakkat, bâtıl ona musallât;

   tâ ki sebike-i hak, ne miktar lüzum vardır,

   tâ mahz ve halis çıksın. Mebadide, dünyada bâtıl etse galebe;

   fakat kazanmaz harbi. “Akıbetü’l-muttakin” ona vurur bir darbe;

   işte bâtıl mağlubdur.

   “El-hakku ya’lû” sırrı onu çarpar ikaba; işte hak da gâlibdir..