YİRMİ SEKİZİNCİ PENCERE

وَمِنْ اٰيَاتِهٖ خَلْقُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلَافُ اَلْسِنَتِكُمْ وَ اَلْوَانِكُمْ اِنَّ فٖى ذٰلِكَ  لَاٰيَاتٍ لِلْعَالِمٖينَ

   Şu kâinata bakıyoruz: Görüyoruz ki, hüceyrat-ı bedenden tut, tâ mecmu-u âleme şamil bir hikmet ve tanzim var. Hüceyrat-ı bedene bakıyoruz: Görüyoruz ki, mesalih-i bedeni gören ve idare eden birisinin emriyle, kanunuyla, o küçücük hüceyrelerde ehemmiyetli bir tedbir var. Mideye nasıl bir kısım rızık içyağı suretinde iddihar olunup vakt-i hacette sarf edilir. Aynen, o küçücük hüceyrelerde de o tasarruf ve iddihar var. Nebatata bakıyoruz: Gayet hakîmane bir terbiye, bir tedbir görünüyor. Hayvanata bakıyoruz: Nihayet derecede kerîmane bir terbiye ve iaşe görüyoruz. Kâinatın erkân-ı azîmesine bakıyoruz: Mühim gayeler için haşmetkârane bir tedvir ve tenvir görüyoruz. Âlemin mecmuuna bakıyoruz: Muntazam bir memleket, bir şehir, bir saray hükmünde, âli hikmetler, gâli gayeler için mükemmel bir tanzimat görüyoruz. Otuz İkinci Sözün Birinci Mevkıfında izah ve isbat edildiği üzere, bir zerreden tut, tâ yıldızlara kadar, zerre miktar şirke yer bırakmıyor. Öyle birbirlerine manen münasebettardırlar ki, bütün yıldızları musahhar etmeyen ve elinde tutmayan, bir zerreye rububiyetini dinlettiremez. Bir zerreye hakiki rab olmak için, bütün yıldızlara sahip olmak lâzım gelir.

   Hem, Otuz İkinci Sözün İkinci Mevkıfında izah ve isbat edildiği üzere, semavatın halk ve tesviyesine muktedir olmayan, beşerin simasındaki teşahhusu yapamaz. Demek, bütün semavatın rabbi olmayan, bir tek insanın simasındaki alâmet-i farika olan nakş-ı simavîyi yapamaz. İşte, kâinat kadar büyük bir pencere ki, onunla bakılsa,