mevcudat üstünde görünen mahlûkiyet ve merzukiyet gibi sıfatlar dahi, sâniiyet, rezzakiyet gibi şe’nlerin vücutlarına kat’î delâlet ediyor. Şu sıfatın vücudu dahi, bizzarure ve bilbedahe, bir Hallâk ve bir Rezzak Sâni-i Rahîmin vücuduna delâlet eder.

   Demek, her bir mevcut taşıdığı yüzler, bu çeşit sıfatlar lisanıyla, Zat-ı Vâcibü’l-Vücudun yüzler esma-i hüsnasına şehadet ederler. Bu şehadetler kabul edilmezse, mevcudatın bütün bu çeşit sıfatlarını inkâr etmek lâzım gelir.

   YİRMİ ALTINCI PENCERE ^(Haşiye)

   Şu kâinatın mevcudatı yüzünde tazelenen ve gelip geçen cemaller ve hüsünler, bir cemal-i sermedî cilvelerinin bir nevi gölgeleri olduğunu gösterir. Evet, ırmağın yüzündeki kabarcıkların parlayıp gitmesinden sonra arkadan gelenlerin gidenler gibi parlamaları, daimî bir şemsin şualarının ayineleri olduklarını gösterdikleri gibi; seyyal zaman ırmağında, seyyar mevcudatın üstünde parlayan lemeat-ı cemaliye dahi, bir cemal-i sermedîye işaret ederler ve onun bir nevi emareleridir.

   Hem kâinat kalbindeki ciddi aşk, bir Mâşuk-u Lâyezâlîyi gösterir. Evet, ağacın mahiyetinde olmayan bir şey, esaslı bir surette meyvesinde bulunmadığı delâletiyle, şecere-i kâinatın hassas meyvesi olan nev-i insandaki ciddi aşk-ı lâhutî gösterir ki, bütün kâinatta –fakat başka şekillerde– hakiki aşk ve muhabbet bulunuyor. Öyle ise, kalb-i kâinattaki şu hakiki muhabbet ve aşk, bir Mahbub-u Ezelîyi gösterir.

   Hem kâinatın sinesinde çok suretlerde tezahür eden incizaplar, cezbeler, cazibeler, ezelî bir hakikat-i cazibedarın cezbiyle olduğunu hüşyar kalblere gösterir.