makamların kabiliyetine göre verdiği emirler ve gösterdiği icraatlardır. İkincisi, umumî kanunla değil ve zâhirî memurları da perde yapmayarak, doğrudan doğruya ihsanat-ı şahanesi ve icraatı, daha güzel, daha yüksek denilebilir. Öyle de, Sultan-ı Ezel ve Ebed olan Hâlik-ı kâinat, çendan vesait ve esbabı icraatına perde yapmış, haşmet-i rububiyetini göstermiş. Fakat, ibadının kalbinde hususî bir telefon bırakmış ki, esbabı arkada bırakıp, doğrudan doğruya Ona teveccüh etmek için, ubudiyet-i hassa ile mükellef edip  اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعٖينُ  deyiniz diye, kâinattan, yüzlerini kendine çevirir.

   İşte,  اَحْسَنُ الْخَالِقٖينَ  -  اَرْحَمُ الرَّاحِمٖينَ  -  اَللّٰهُ اَكْبَرُ  meânîsi şu manaya da bakıyor.

   Vekilin ikinci şık sualine Beş Remiz ile cevaptır:

   BİRİNCİ REMİZ: Sualde diyor ki: “Bir şeyin zıddı olmazsa, o şeyin nasıl kemali olabilir?”

   Elcevap: Şu sual sahibi, hakiki kemali bilmiyor, yalnız nisbî bir kemal zannediyor. Halbuki, gayra bakan ve gayra nisbeten hasıl olan meziyetler, faziletler, tefevvuklar hakiki değiller; nisbîdirler, zaiftirler. Eğer gayr, nazardan sakıt olsalar, onlar da sukut ederler. Meselâ, sıcaklığın nisbî lezzeti ve fazileti, soğuğun tesiriyledir. Yemeğin nisbî lezzeti, açlık eleminin tesiriyledir. Onlar gitse, bunlar da azalır. Halbuki, hakiki lezzet ve muhabbet ve kemal ve fazilet odur ki, gayrın tasavvuruna bina edilmesin, zatında bulunsun ve bizzat bir hakikat-i mukarrere olsun. Lezzet-i vücud ve lezzet-i hayat ve lezzet-i muhabbet ve lezzet-i marifet ve lezzet-i iman ve lezzet-i beka ve lezzet-i rahmet ve lezzet-i şefkat ve hüsn-ü nur ve hüsn-ü basar ve hüsn-ü kelâm ve hüsn-ü kerem