İşte bu Arabî tefekkürün kısa bir meâli şudur ki:

   Bütün meyveler ve içindeki tohumcuklar, hikmet-i rabbaniyenin birer mucizesi, sanat-ı ilâhiyenin birer harikası, rahmet-i ilâhiyenin birer hediyesi, vahdet-i ilâhiyenin birer bürhan-ı maddîsi, ahirette eltâf-ı ilâhiyenin birer müjdecisi, kudretinin ihatasına ve ilminin şümulüne birer şahid-i sadık oldukları gibi, şunlar, âlem-i kesretin aktârında ve şu ağaç gibi tekessür etmiş bir nevi âlemin etrafında vahdet ayineleridirler. Enzarı kesretten vahdete çeviriyorlar. Lisan-ı hâl ile her birisi der: “Dal budak salmış şu koca ağacın içinde dağılma, boğulma. Bütün o ağaç bizdedir. Onun kesreti, vahdetimizde dahildir.”

   Hattâ, her meyvenin kalbi hükmünde olan her bir çekirdek dahi, vahdetin birer maddî ayinesi oldukları gibi, zikr-i kalbiyy-i hafi ile, koca ağacın zikr-i cehrî suretiyle çektiği ve okuduğu bütün esmayı zikreder, okur.

   Hem o meyveler, tohumlar, vahdetin ayineleri oldukları gibi, kaderin meşhud işaratı ve kudretin mücessem rumuzatıdır ki, kader onlar ile işaret eder ve kudret o kelimeler ile remzen der: “Nasıl ki şu ağacın kesretli dal ve budakları bir tek çekirdekten gelmiş ve şu ağacın sanatkârının icad ve tasvirde vahdetini gösteriyor. Sonra şu ağaç, dal ve budak salıp tekessür ve intişar ettikten sonra, bütün hakikatini bir meyvede toplar, bütün manasını bir çekirdekte derc eder, onunla Hâlik-ı Zülcelâlinin halk ve tedbirindeki hikmetini gösterir. Öyle de, şu şecere-i kâinat, bir menba-ı vahdetten vücut alır, terbiye görür. Ve o kâinatın meyvesi olan insan, şu kesret-i mevcudat içinde vahdeti gösterdiği gibi, kalbi dahi, iman gözüyle kesret içinde sırr-ı vahdeti görür.”