Şu temsilde bir noktayı nazara almak lâzım ki, padişah eğer âciz olmazsa, –surî olduğu gibi manevî cihetinde de iktidarı olsa– o vakit ferik, müşir, mülâzım gibi eşhası tevkil etmez, bizzat her yerde bulunur. Yalnız bazı perdeler altında ve makam sahibi eşhasın arkasında, doğrudan doğruya emri o verir. Bazı veliyy-i kâmil olan padişahlar çok dairelerde, bazı eşhas suretinde icraatını yaptığı rivayet edilir. Şu temsil ile baktığımız hakikat ise, acz onun içinde olmadığı için, doğrudan doğruya her bir dairede emir ve hüküm kumandan-ı âzamdan geliyor; onun emriyle, iradesiyle, kuvvetiyledir.

   İşte, şu temsil gibi, Hâkim-i arz ve semavat, “emr-i kün feyekün”e malik âmir-i mutlak olan Sultan-ı Ezelî ve Ebedî, tabakat-ı mahlûkatında cereyan eden ve kemal-i itaat ve intizamla imtisal olunan evamir ve kumandanlığının şuunatı ve zerrattan seyyarata ve  sinekten semavata kadar olan tabakat-ı mahlûkat ve tavaif-i mevcudatta küçük-büyük, cüz’î-küllî tabakatı ve taifeleri ayrı ayrı, fakat birbirine bakar bir tarzda birer daire-i rububiyet, birer tabaka-i hâkimiyet görünüyor.

   Şimdi, bütün kâinattaki makasıd-ı ulya ve netaic-i uzmayı anlayacak ve bütün tabakatın ayrı ayrı vezaif-i ubudiyetlerini görmekle Zat-ı Kibriyanın saltanat-ı rububiyetini, haşmet-i hâkimiyetini müşahede ederek, O Zatın marziyatı ne olduğunu anlamak ve Onun saltanatına dellâl olmak için, alâ külli hal, o tabakat ve dairelere bir seyr ü sülûk olacaktır. Tâ, daire-i âzamiyesinin ünvanı olan arş-ı âzamına girecek, tâ Kab-ı Kavseyne, yani imkân ve vücub ortasında Kab-ı Kavseyn ile işaret olunan makama girecek ve Zat-ı Celîl-i Zülcemal ile görüşecektir ki, şu seyr ü sülûk ise miracın hakikatidir.