Zeyl

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ

   (Bu küçücük zeylin büyük bir ehemmiyeti var. Herkese menfaatlidir.)

   Cenâb-ı Hakka vasıl olacak tarikler pek çoktur. Bütün hak tarikler Kur’an’dan alınmıştır. Fakat tarikatların bazısı bazısından daha kısa, daha selâmetli, daha umumiyetli oluyor. O tarikler içinde, kasır fehmimle Kur’an’dan istifade ettiğim, acz ve fakr ve şefkat ve tefekkür tarikidir. Evet, acz dahi aşk gibi; belki daha eslem bir tarikdir ki, ubudiyet tarikiyle mahbubiyete kadar gider. Fakr dahi Rahman ismine isâl eder. Hem şefkat dahi aşk gibi; belki daha keskin ve daha geniş bir tarikdir ki, Rahîm ismine isâl eder. Hem tefekkür dahi aşk gibi, belki daha zengin ve daha parlak bir tarikdir ki, Hakîm ismine isâl eder. Şu tarik; hafî tarikler misillû, letaif-i aşere gibi on hatve değil ve tarik-i cehriye gibi nüfus-u seb’a, yedi mertebeye atılan adımlar değil, belki “dört hatve”den ibarettir. Tarikattan ziyade hakikattır, şeriattır. Yanlış anlaşılmasın; acz ve fakr ve kusurunu, Cenâb-ı Hakka karşı görmek demektir. Yoksa, onları yapmak veya halka göstermek demek değildir. Şu kısa tarikin evrâdı: İttiba-ı sünnettir, feraizi işlemek, kebairi terketmektir. Ve bilhassa namazı tadil-i erkân ile kılmak, namazın arkasındaki tesbihatı yapmaktır.

   Birinci Hatveye:  فَلَا تُزَكُّٓوا اَنْفُسَكُمْ  ayeti işaret ediyor.

   İkinci hatveye:  وَلَا تَكُونُوا كَالَّذٖينَ نَسُوا اللّٰهَ فَاَنْسٰيهُمْ اَنْفُسَهُمْ  âyeti işaret ediyor.