Kur’an dahi “Ben, Hâlik-ı âlemin beyanıyım ve kelâmıyım.” der. Evet, şu dünyayı antika sanatlarla süslendiren ve lezzetli nimetlerle dolduran ve sanatperverane ve nimetperverane, şu derece sanatının acibeleriyle, şu derece kıymettar nimetlerini dünyanın yüzüne serpen, sıravari tanzim eden ve zeminin yüzünde seren, güzelce dizen bir Sâni, bir Mün’im’den başka şu velvele-i takdir ve istihsanla ve zemzeme-i hamd ve şükranla dünyayı dolduran ve zemini bir zikirhane, bir mescid, bir temaşagâh-ı sanat-ı ilâhiyeye çeviren Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan kime yakışır ve kimin kelâmı olabilir? Ondan başka kim ona sahip çıkabilir? Ondan başka kimin sözü olabilir? Dünyayı ışıklandıran ziya, güneşten başka hangi şeye yakışır? Tılsım-ı kâinatı keşfedip âlemi ışıklandıran beyan-ı Kur’an, Şems-i Ezelîden başka kimin nuru olabilir? Kimin haddine düşmüş ki, ona nazire getirsin, onun taklidini yapsın?

   Evet, bu dünyayı sanatlarıyla ziynetlendiren bir sanatkârın, sanatını istihsan eden insanla konuşmaması muhaldir. Madem ki yapar ve bilir; elbette konuşur. Madem konuşur; elbette konuşmasına yakışan, Kur’an’dır. Bir çiçeğin tanziminden lâkayd kalmayan bir Malikü’l-Mülk, bütün mülkünü velveleye veren bir kelâma karşı nasıl lâkayd kalır? Hiç başkasına mal edip hiçe indirir mi?

   Beşinci Lem’a: Kur’an’ın üslup ve icazındaki câmiiyet-i harikadır. Bunda, Beş Işık var.

   Birinci Işık: Üslub-u Kur’an’ın o kadar acib bir cemiyeti var ki, bir tek sure, kâinatı içine alan bahr-i muhit-i Kur’anîyi içine alır; bir tek ayet, o surenin hazinesini içine alır. Ayetlerin çoğu her birisi birer küçük sure; surelerin çoğu, her birisi birer küçük Kur’an’dır. İşte şu, i’cazkârane îcazdan büyük bir lütf-u irşaddır ve güzel bir teshildir. Çünkü herkes, her vakit Kur’an’a muhtaç olduğu halde, ya gabavetinden veya başka esbaba binaen, her vakit bütün Kur’an’ı okumayan veyahut okumaya vakit ve fırsat