olduğu halde, kemal-i şebabetinden, gençliğinden zerre kadar zayi etmeyerek, gayet taravette, nihayet letafette kalarak, gayet suhuletli bir tarzda, sehl-i mümteni bir surette, her âmiye anlayışlı ders verdiği gibi, aynı derste, aynı sözlerle fehimleri muhtelif ve dereceleri mütebayin pek çok tabakalara dahi ders verip ikna eden, işba eden bir kitab-ı muciznümanın hangi tarafına dikkat edilse, elbette bir lem’a-i i’caz görülebilir.

   Elhasıl: Nasıl  الحمد لله  gibi bir lâfz-ı Kur’anî okunduğu zaman dağın kulağı olan mağarasını doldurduğu gibi, aynı lâfız, sineğin küçücük kulakçığına da tamamen yerleşir; aynen öyle de, Kur’an’ın manaları dağ gibi akılları işba ettiği gibi, sinek gibi küçücük basit akılları dahi aynı sözlerle talim eder, tatmin eder. Zira, Kur’an, bütün ins ve cinnin bütün tabakalarını imana davet eder. Hem, umumuna imanın ulûmunu talim eder, isbat eder. Öyle ise, avamın en ümmîsi havassın en ehassına omuz omuza, diz dize verip beraber ders-i Kur’anîyi dinleyip istifade edecekler. Demek, Kur’an-ı Kerim, öyle bir maide-i semaviyedir ki, binler muhtelif tabakada olan efkâr ve ukul ve kulûb ve ervah, o sofradan gıdalarını buluyorlar, müştehiyatını alıyorlar, arzuları yerine gelir. Hatta pek çok kapıları kapalı kalıp, istikbalde geleceklere bırakılmıştır. Şu makama misal istersen, bütün Kur’an baştan nihayete kadar bu makamın misalleridir. Evet, bütün müctehidîn ve sıddıkîn ve hükema-i İslâmiye ve muhakkıkîn ve ulema-i usulü’l-fıkıh ve mütekellimîn ve evliya-i arifîn ve aktab-ı âşıkîn ve müdakkikîn-i ulema ve avam-ı Müslimîn gibi Kur’an’ın tilmizleri ve dersini dinleyenleri müttefikan diyorlar ki, “Dersimizi güzelce anlıyoruz.” Elhasıl, sair makamlar gibi ifham ve talim makamında dahi Kur’an’ın lemeat-ı i’cazı parlıyor.