güneşin, emr-i rabbanî ve teshir-i ilâhi ile mazhar olduğu vazifeler, şu hakikati fehme takrib eder. Şöyle ki:

   Güneş, ulviyetiyle beraber, bütün şeffaf ve parlak şeylere nihayet derecede yakın, belki onların zatlarından onlara daha yakın olduğu; cilvesiyle ve timsaliyle ve tasarrufa benzer çok cihetlerle, onları müteessir ettiği halde, o şeffaf şeyler ise, binler sene ondan uzaktırlar. Onu hiçbir vecihle müteessir edemezler; kurbiyet dava edemezler. Hem, o güneş, her şeffaf zerreye, hatta ziyası nereye girmiş ise, orada hazır ve nâzır gibi olduğu, o zerrenin kabiliyet ve rengine göre güneşin aksi ve bir nevi timsali görünmesiyle anlaşılır. Hem, güneşin azamet-i nuraniyeti derecesinde ihatası, nüfuzu ziyadeleşir. Nuraniyet azametindendir ki, en küçük ufak şeyler, ondan gizlenip kaçamazlar. Demek, azamet-i kibriyası, cüz’î ve ufak şeyleri, nuraniyet sırrıyla harice atmak değil, bilakis daire-i ihatasına alıyor. Hem güneşi, mazhar olduğu cilvelerde ve vazifelerde, farz-ı muhal olarak, fâil-i muhtar farz etsek, o derece suhulet ve sürat ve vüs’at içinde, zerreden, katreden, deniz yüzünden seyyarata kadar izn-i ilâhî ile öyle işliyor ki, şu tasarrufat-ı azîmeyi yalnız bir mahz-ı emir ile yapar tahayyül edilebilir. Zerre ile seyyare, emrine karşı müsavidirler. Deniz yüzüne verdiği feyzi, zerreye de kabiliyetine göre kemal-i intizam ile verir. İşte, sema denizinin yüzünde ziyadâr bir kabarcık ve Kadîr-i Mutlakın Nur isminin cilvesine kesif bir âyinecik olan şu güneşin, bilmüşahede, şu hakikatin üç esasının numelerine mazhar olduğunu görüyoruz. Elbette güneşin nur ve harareti, ilim ve kudretine nisbeten toprak gibi kesif hükmünde, “Nuru’n-Nur, Münevviru’n-Nur, Mukaddiru’n-Nur” olan Zat-ı Zülcelâl, her şeye ilim ve kudretiyle nihayetsiz yakın ve hâzır ve nâzır ve eşya Ondan gayet uzak olduğuna; hem, o derece külfetsiz, mualecesiz, suhuletle işleri yapar ki, yalnız mahz-ı emrin sürat ve suhuletiyle icad eder gibi anlaşıldığına; hem hiçbir şey, cüz’î-küllî, küçük-büyük