Mesela, der: “Bu haremim, ebedi bir âlemde, ebedi bir hayatta daimi bir refika-i hayatımdır. Şimdilik ihtiyar ve çirkin olmuş ise de, zararı yok. Çünkü, ebedi bir güzelliği var, gelecek. Ve böyle daimi arkadaşlığın hatırı için, her bir fedakârlığı ve merhameti yaparım.” diyerek, o ihtiyare karı sı na, güzel bir huri gibi muhabbetle, şefkatle, merhametle mukabele edebilir. Yoksa, kısacık, bir iki saat suri bir refakatten sonra ebedi bir firak ve müfarakata uğrayan arkadaşlık, elbette gayet suri ve muvakkat ve esassız, hayvan gibi bir rikkat-i cinsiye manasında ve bir mecazi merhamet ve sun’i bir hürmet verebilir. Ve hayvanatta olduğu gibi, başka menfaatler ve sair galip hisler, o hürmet ve merhameti mağlup edip, o dünya Cennetini Cehenneme çevirir.

   İşte, iman-ı haşrînin yüzer neticesinden birisi, hayat-ı içtimaiye-i insaniyeye taallûk eder. Ve bu tek neticenin de yüzer cihetinden ve faidelerinden mezkûr dört delile, sairleri kıyas edilse anlaşılır ki, hakikat-i haşriyenin tahakkuku ve vukuu, insaniyetin ulvi hakikati ve külli hâceti derecesinde kat’îdir. Belki, insanın midesindeki ihtiyacın vücudu, taamların vücuduna delâlet ve şehadetinden daha zâhirdir ve daha ziyade tahakkukunu bildirir. Ve eğer, bu hakikat-i haşriyenin neticeleri insaniyetten çıksa, o çok ehemmiyetli ve yüksek ve hayattar olan insaniyet mahiyeti, murdar ve mikrop yuvası bir lâşe hükmüne sukut edeceğini isbat eder. Beşerin idare ve ahlâk ve içtimaiyatı ile çok alâkadar olan içtimaiyyun ve siyasiyyun ve ahlâkiyyunun kulakları çınlasın. Gelsinler bu boşluğu ne ile doldurabilirler ve bu derin yaraları ne ile tedavi edebilirler?

   İKİNCİ NOKTA: Hakikat-i haşriyenin hadsiz bürhanlarından, sair erkân-ı imaniyeden gelen şehadetlerin hülâsasından çı kan bir bürhanı, gayet muhtasar bir surette beyan eder. Şöyle ki:

      Hazret-i Muhammed aleyhissalâtü vesselâmın risaletine delâlet eden bütün mucizeleri ve bütün delâil-i nübüvveti ve hakkaniyetinin bütün