NUKTEYA HEFTEMÎN

   Suneta seniyeyê edeb e. Tu meseleyên wê tunene ku di bin de nûrek, edebek tune be! Resûlê Ekrem leyhîselatû wesselam ferman kiriye:

اَدَّبَنِى رَبِّى فَاَحْسَنَ تَاْدِيبِى

Yanî: “Rebbê min bi awayekî spehî edeb daye min, ez biedeb kirime.” Belê yê bala xwe bide ser Siyera Nebî û yê agahiya wî ji suneta seniyeyê hebe wê bi awayekî teqez zanibe ku, Xwedê Teala cûreyên edeban di Hebîbê xwe de kom kiriye. Yê suneta seniyeya wî biterikîne wî edeb terikandiye. Wê bibe masedeqê

بِى اَدَبْ مَحْرُومْ بَاشَدْ اَزْ لُطْفِ رَبْ

û wê têkeve bêedebiyeke xesaret.    

   Pirs: Di hember Ellam-ul Xuyûb de edeb çawa dibe? Ji ber ku ew her tiştî dizane, dibîne, tiştek jê nayê veşartin. Ew haletên ku dibin sedema şermê ji wî nayê veşartin. Cûreyeke edebê jî xwenixumandin tesetur e, xwenixumandina wê rewşa ku bibe sedema nefretê ye. Nabe ku di hember Ellam-ul Xuyûbî de yek xwe binixumîne.    

   Bersiv: Serê pêşî: Wek çawa Sani‘ê Zulcelal dixwaze sen‘etê xwe spehî nîşan bide, girîngiyeke tam dide wê çendê û tiştên dilxelîner (mustekreh) dixe bin perdeyê û nîmetên xwe dixemlîne û ji wî aliyî ve dêhn û bale dikişîne ser wan. Eynen wisa jî, dixwaze afirandî (mexlûqat) û bendeyên xwe ji xwedan-şuûrên dî re spehî nîşan bide. Xuyakirina wan a di rewşên sik de di hember navên wî yên mîna Cemîl û Muzeyin û Letîf û Hekîm de cûreyeke îsyanê ye û bêedebî ye. Va ye edeba ku di suneta seniyeyê de ye ew e ku di nav tixûbên navên wî Sani‘ê Zulcelalî de mirov xwe bi edebeke spehî edeb bike.    

   Ya Duyemîn: Wek çawa doktorek ji hêla tibbî ve li organê herî nemehrem a nemehremî dinêre û dema pêwistî hebe nîşanî wî tê kirin, jê re nayê gotin ku ev dijedebî ye; belkî wisa tê gotin: “Edeba tibbê vê dixwaze”. Bes ew doktor nikare bi navnasa mêrbûnê yan bi navê waiziyê yan bi sîfetê seydatiyê li wê/wî mehremê/î binêre. Edeb nikare fetwayê bide ku nîşanî wî bide. Ku di wî aliyî de nîşanî wî bê kirin ev dibe bêşermî. Eynen wisa jî gelek esmayên Sani‘ê Zulcelal hene. Her navekî cilweyeke wî yê cuda heye. Mînak: Wek çawa navê “Xeffar” heyina gunehan û navê “Settar” jî heyina kêmasiyan dixwaze, navê “Cemîl” jî naxwaze sikîtiyê bibîne. Esmayên Cemal û Kemalê