NUKTEYA PÊNCEMÎN

   Ayeta mezin a

قُلْ اِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّٰهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللّٰهُ

ê bi awayekî qet‘î radigihîne ku ka tebaiyeta sunetê çiqas girîng e û çiqas pêwist e.    Erê ev ayeta pîroz di nav qiyasên mentiqê de qiyaseke herî xurt û herî qet‘î a beşa qiyasa îstîsnaî ye. Wisa ku:

   Wek çawa ji hêla mentiqê ve ji mînaka qiyasa îstîsnaî re tê gotin: “Eger roj derkeve, dê ro be.” Ji bo encama musbetê tê gotin: “Roj derket, nexwe encam dide ku: Niha ro ye.” Ji boyî encama musbet tê gotin: “Ne ro ye, nexwe encam dide ku: roj derneketiye.” Ji hêla mentiqê ve ev herdu encamên musbet û menfiyê qet‘î ne.    

Eynen wisa jî: Ev ayeta pîroz dibêje ku: “Eger hûn ji Xwedê hez dikin, hûnê li pey Hebîbullah herin. Hûn li pey neçin, encam dide ku hûn ji Xwedê hez nakin. Muhabetullah hebe, peyrewiya suneta seniyeya Hebîbullah encam dide. Erê ew kesê baweriya wî bi Xwedê hebe, bêguman wê îtaeta wî bike. Di nav wan riyên îtaetê de ya herî meqbûl, ya herî rast (musteqîm), ya herî kurt, bêguman ew rê ye ya Hebîbullah nîşan dayi û şopandî.   

    Belê, tiştekî zerûrî û eşkere ye ku ew zatê Kerîm ê Zulcemal ê ku ev gerdûn bi evqas în‘amat tijî kirî, dê li hember van nîmetana ji hişmendan şukrê bixwaze. Hem ew zatê Hekîmê Zulcelal ê ku ev gerdûn bi evqas sen‘etên bimu‘cîze ve xemilandî bêguman û eşkere ye ku wê di nav hişmendan de yekî herî bijarte ji xwe re bike muxateb û wergêr û wê ji bendeyên xwe re bike teblîxvan û pêşrew. Hem ew zatê Cemîlê Zulkemal ê ku ev gerdûn kirî mezherê teceliyata Cemal û Kemala xwe ya bêhed û bêhesab, bêguman û eşkereye ku wê wezîfeya ubûdiyeta herî ekmel bide zatekî; (ew zatê) ku mîqyas û medarê herî cami’ û herî mukemel ê cemal û kemal û esma û sen‘etê wî ye ku gelek jê hez dike û dixwaze îzhar bike û her weha wê weziyeta wî zatî ji yên dî re bike mînak û wê her kesî sewqî peyrewiya wî bike; da ku ew weziyeta wî di yên dî de jî were dîtin.    

   Welhasil: Hezjêkirina Xwedê (muhabbetullah) peyrewiya suneta seniyeyê dixwaze û wê encam dide. Heft xwezî li wî yê ku di peyrewiya suneta seniyeyê de behra wî zêde heye. Xwelî li wî kesê ku suneta seniyeyê naecibîne û dikeve nav bid‘eyan