Va ye, eynê wekî vê mînakê, munkirekî xwediyê ramaneke siruştperestiya înkarker ku sirf wehşet bixwey e, dikeve hundirê vê alema ku leşkergeheke muhteşem a leşkerên bêhed a Sultanê Ezel û Ebed e û vê gerdûna ku mizgefteke birêkûpêk a wî Me’bûdê Ezelî ye. Eger wisa were sêwirandin ku her yek ji wan qanûnên manewî yên ku nîzamatên gerdûnê ne û ji hîkmeta wî Sultanê Ezelî tên, madeyên madî ne; û her weha wisa were sêwirandi ku her yek ji wan ehkam û distûrên ku qanûnên îtîbarî yên selteneta rubûbiyetê ne û wicûda ilmî ya manewî û tenê ya şerîeta fitrî ya kubra ya wî Me’bûdê Ezelî ne, madeyeke mewcûdê xaricî û madî ne û ji dêl qudreta îlahî, wan qanûnên ku ji wî ilmî û ji wî kelamî tên û tenê wicûda wî ya ilmî heye deyne cihê wê û îcadê bixe destên wê de û paşê jî navê “siruşt”ê li wan bike û hêza ku cilweyeke qudreta îlahî ye, wek xwediye qudretekî û wek qedîrekî serbixwe were zanîn, belê eva hanê hovîtiyeke wisa ye ku ji hovîtiya di mîsalê de ye hezar carî jêrtir e.   

   Welhasil, ew tişta mewhûm û bêheqîqet ku tebîetperest jê re tebîet dibêjin, eger xwedan-heqîqeteke xaricî be, tenê dibe sen‘et, nabe sen‘etkar; neqşek e, nabe neqişkar; ehkam e, nabe hakim; şerîeteke fitrî ye, nabe şari‘; perdeyeke îzetê ya mexlûq e, nabe xaliq; fitreteke munfeîl e, nabe failekî fatir; qanûn e, ne qudret e, nabe ku bibe qedîr. Mîster e, nabe mesder.   

   Welhasil: Madem mewcûdat heye. Madem wek çawa di serê Notaya Şazdeyê de hatiye gotin, li gorî teqsîma eqlî ji wicûda mewcûdî re ji çar rêyan pê ve rêyeke din nayêt sêwirandin. Di nav wan çar cihetan de xeletiya (butlana) sisêyan –her yek ji wan bi sê muhalên eşkere- bi awayekî qet‘î hatiye îsbatkirin. Bêguman, ji bêgavî, bi awayekî eşkere û qet‘î rêya çarê ku rêya wehdetê ye, tê îsbatkirin. Heçî ew rêya çarê ye, ayeta

اَفِى اللّٰهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ

ya di serî de, bêşek û bêguman û bi awayekî eşkere ulûhiyeta Zatê Wacîbul-Wucûd nîşan dide û her weha nîşan dide ku her tişt rasterast ji destê qudreta wî derketiye û asîman û erd di destê teserufa wî de ne.   

   Ey merivê esbaperest ê bêçare ku siruştê dihebîne! Madem siruşta her tiştî mîna her tiştî mexlûq ye; ji ber ku bisen‘et e û nû çêdibe. Hem wek her musebebî sebeba zahirî jî mesnû e. Û madem heyîna her tiştî hewceyê gelek û gelek cîhaz û aletan in. Nexwe, Qedîrekî Mutleq heye ku ew siruşt îcad kiriye û ew sebeb afirandiye. Û çi hewcedariya wî Qedîrê Mutleq heye ku wê wesaîta qels (aciz) bike şirîkê rubûbiyet û îcada xwe? Haşa!