tê û fermendariya ecramê semawî dike, dibêje ku ‘roja musexer a ku di mêhvangeheke rehmanî de wezîfeya qendîlê pêk tîne di kaniyeka rebbanî ya mîna Okyanûsa Etles de xwe veşartiye. ’ Ev gotina hanê layiqî ezemet û ulwiyeta wê ye û bi vê uslûba mu‘cîzane deryayê wek kaniyeka biheraret û wek çaveka/kaniyeka bidûxan nîşan dide. Û ji wan çavên semawî re wisa dixuye.    

   Welhasil, ya ku ji Okyanûsa Etles re ‘kaniyeka bi herî’ hatî gotin li gorî Zulqerneyn e û ji ber dûrbûna wê ye ku ew deryaya mezin wekî kaniyekê dîtiye. Lêbelê heçî nêrîna Qur’anê ye, ji ber ku nêzî her tiştî ye, nabe ku li gorî nezera Zulqerneyn a ku xeleta hisê ye binêre, belkî ji ber ku Qur’an li asîmanan dinêre û hatiye, ew dinyayê carinan wek meydanekê, carinan wek qesrekê, carinan wek landikekê, carinan wek rûpelêkê dibîne; ji ber wê çendê ji Okyanûsa Etles a qerase ya bi mij û bibuxar re gotina ‘kanî’yê bikaranî ye, eva hanê mezinahî û balabûna wê nîşan dide.

   Pirsa we ya Duyemîn: Seda Zulqerneyn li kuderê ye? Ye’cûc û Me’cûc kî ne?    

   Bersiv: Berê min derbarê vê meseleyê de Rîsaleyek nivîsîbû. Mulhidên wê demê dengê wan hatibû birrîn (mulzem bûbûn). Ew Rîsale niha li cem min nînin, hem hêza hafizeya min ketiye grevê, alîkariya min nake. Hem di Çiqila Sêyemîn a Peyva Bîst û Çarê de piçekê behsa vê meseleyê hatiye kirin. Ji ber wê çendê emê bi awayekî gelek kurt îşaretî du-sê nukteyên wê bikin. Wisa:    

   Li gor beyana ehlê tehqîqê, hem li ser îşaret ‘inwana Zulqerneyn, (hem) navên padîşahên Yemenê yên wek Zulyezen ku bi “zu”yê destpê dikin hene, ev Zulqerneyn ne Îskenderê Rûmî ye; belkî navê padîşahekî Yemenê ye ku di dema Hezretî Îbrahîm de jiyaye û ji Hezretî Xizir ders wergirtiye. Lê heçî Îskenderê Rûmî ye beriya zayînê kêm zêde sêsed salan hatiye, ji Arîsto ders wergirtiye. Dîroka mirovayiyê bi awayekî rêkûpêk heta sê hezar salan diçe. Nêrîna vê dîroka kêm û kurt bi awayekî rast hukmî li ser beriya dema Hazretê Îbrahîm nake. Yan xurafewarî yan munkîrane yan jî gelek kurt diçe.

   Sedema ku ji berê de di tefsîran de ev Zulqerneynê Yemenî bi navê Îskender navdar bûyî, ev e ku yan navekî wî Zulqerneynî Îskender e ku Îskenderê Mezin û Îskenderê berê ye; yan jî ji ber ku ew hedîseyên cuz’î yên ayetên Qur’anê ku behsa wan dike, serrişteyê hedîseyên kulî ne. Wek çawa bi îrşadên nubûwetkarane yên Îskenderê Mezin ku Zulqerneyn e, seda Çînê ya meşhûr ku di navbera qewmên zalim