چِه خُوشْ گُويَدْ اُو شَيْدَا جَامٖى عِشْقْ خُوىْ

   Fıtratı aşkla yoğrulmuş gibi sermest-i câm-ı aşk olan Mevlâna Câmi, kesretten vahdete yüzleri çevirmek için bak ne güzel söylemiş:  

يَكٖى خٰواهْ يَكٖى خٰوانْ يَكٖى جُوىْ يَكٖى بٖينْ يَكٖى دَانْ يَكٖى گُوىْ    demiştir. ^(Haşiye)

   1-Yani: Yalnız biri iste; başkaları istenmeye değmiyor.

   2- Biri çağır; başkaları imdada gelmiyor.

   3- Biri taleb et; başkaları lâyık değiller.

   4- Biri gör; başkalar her vakit görünmüyorlar, zeval perdesinde saklanıyorlar.

   5- Biri bil; marifetine yardım etmiyen başka bilmekler faidesizdir.

   6- Biri söyle; Ona ait olmayan sözler, mâlâyani sayılabilir.

نَعَمْ صَدَقْتَ اَىْ جَامٖى * هُوَ الْمَطْلُوبُ 

هُوَ الْمَحْبُوبُ * هُوَ الْمَقْصُودُ * هُوَ الْمَعْبُودُ

   Evet Câmi pek doğru söyledin. Hakiki mahbub, hakiki matlub, hakiki maksud, hakiki mabud; yalnız Odur...

كِه لَا اِلٰهَ اِلَّا هُو بَرَابَرْ مٖيزَنَدْ عَالَمْ

   Çünkü, bu âlem, bütün mevcudatıyla muhtelif dilleriyle, ayrı ayrı nağamatıyla zikr-i ilâhînin halka-i kübrasında beraber   لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ   der, vahdaniyete şehadet eder.   لَٓا اُحِبُّ الْاٰفِلٖينَ   ’nin açtığı yaraya merhem sürüyor ve alâkayı kestiği mecazî mahbublara bedel, bir Mahbub-u lâyezaliyi gösteriyor.

***