Sekizinci Söz

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ  

اِنَّ الدّٖينَ عِنْدَ اللّٰهِ الْاِسْلَامُ   *   اَللّٰهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ

   Şu dünya ve dünya içindeki ruh-u insanî ve insanda dinin mahiyet ve kıymetlerini; ve eğer din-i hak olmazsa dünya bir zindan olması; ve dinsiz insan en bedbaht mahlûk olduğunu; ve şu âlemin tılsımını açan, ruh-u beşerîyi zulümattan   kurtaran   يَا اَللّٰهُ   ve   لَا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ   olduğunu anlamak istersen, şu temsilî hikâyeciğe bak, dinle:

   Eski zamanda, iki kardeş uzun bir seyahate beraber gidiyorlar. Gitgide tâ yol ikileşti. O iki yol başında ciddi bir adamı gördüler. Ondan sordular: “Hangi yol iyidir?” O dahi onlara dedi ki: “Sağ yolda kanun ve nizama tebaiyet mecburiyeti vardır. Fakat o külfet içinde bir emniyet ve saadet vardır. Sol yolda ise serbestiyet ve hürriyet vardır. Fakat o serbestiyet içinde bir tehlike ve şekavet vardır. Şimdi intihaptaki ihtiyar sizdedir.”

   Bunu dinledikten sonra güzel huylu kardeş sağ yola   تَوَكَّلْتُ عَلَى اللّٰهِ   deyip gitti ve nizam ve intizama tebaiyeti kabul etti. Ahlâksız ve serseri olan diğer kardeş, sırf serbestlik için sol yolu tercih etti. Zâhiren hafif, manen ağır vaziyette giden bu adamı hayalen takip ediyoruz:

   İşte bu adam, dereden tepeden aşıp, gitgide tâ hâli bir sahraya girdi. Birden müthiş bir sadâ işitti. Baktı ki, dehşetli bir arslan, meşelikten çıkıp ona hücum ediyor.