Altıncı Söz

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ

   Nefis ve malını Cenab-ı Hakka satmak ve Ona abd olmak ve asker olmak ne kadar kârlı bir ticaret, ne kadar şerefli bir rütbe olduğunu anlamak istersen, şu temsilî hikâyeciği dinle:

   Bir zaman bir padişah, raiyetinden iki adama, her birisine emaneten birer çiftlik verir ki; içinde fabrika, makine, at, silâh gibi her şey var. Fakat, fırtınalı bir muharebe zamanı olduğundan hiçbir şey kararında kalmaz. Ya mahvolur veya tebeddül eder gider. Padişah, o iki nefere kemâl-i merhametinden bir yâver-i ekremini gönderdi. Gayet merhametkâr bir ferman ile onlara diyordu:

   Elinizde olan emanetimi bana satınız. Tâ, sizin için muhafaza edeyim. Beyhude zayi olmasın. Hem, muharebe bittikten sonra size daha güzel bir suretle iade edeceğim. Hem, güya o emanet malınızdır; pek büyük bir fiyat size vereceğim. Hem, o makine ve fabrikadaki aletler, benim namımla ve benim tezgâhımda işlettirilecek. Hem fiyatı, hem ücretleri, birden bine yükselecek. Bütün o kârı size vereceğim. Hem de siz, âciz ve fakirsiniz. O koca işlerin masarifatını tedarik edemezsiniz. Bütün masarifatı ve levazımatı ben deruhte ederim. Bütün varidatı ve menfaatı size vereceğim Hem de, terhisat zamanına kadar elinizde bırakacağım. İşte, beş mertebe kâr içinde kâr. Eğer bana satmazsanız -zaten görüyorsunuz ki, hiç kimse elindekini muhafaza edemiyor- herkes gibi elinizden çıkacaktır. Hem beyhude gidecek, hem o yüksek fiyattan mahrum kalacaksınız. Hem o nazik kıymettar aletler, mizanlar; istimal edilecek şahane madenler ve işler bulmadığından, bütün