Evvelki elîm yolumuz mağdûb ve dallîn yolu. O yol verir vicdana tâ en derin yerine hem bir hiss-i elîmi, hem bir şedid elemi. Şuur onu gösterir.

Şuura zıd olmuşuz.

   Hem kurtulmak için de muztar ve hem muhtacız; ya o teskin edilsin, ya ihsas da olmasın; yoksa dayanamayız,   feryad u fizar dinlenmez.

   Hüda ise şifadır. Hevâ, iptal-i hisdir. Bu da teselli ister, bu da tegafül ister,

   bu da meşgale ister, bu da eğlence ister; hevesat-ı sihirbaz

   tâ vicdanı aldatsın, ruhu tenvim edilsin, tâ elem hissolmasın. Yoksa o elem-i elîm, vicdanı ihrak eder, fîzara dayanılmaz, elem-i ye’s çekilmez.

   Demek sırat-ı müstakimden ne kadar uzak düşse, o derece nisbeten şu hâlet tesir eder, vicdanı bağırttırır. Her lezzetin içinde elemi var, birer iz.

   Demek heves, heva, eğlence, sefahetten memzuc olan şaşaa-i medenî, bu dalâletten gelen şu müdhiş sıkıntıya bir yalancı merhem, uyutucu zehir-baz.

   Ey aziz arkadaşım! İkinci yolumuzda, o nuranî tarikte bir hâleti hissettik.

   O hâletle oluyor hayat maden-i lezzet, âlâm olur lezaiz.

   Onunla bunu bildik ki; mütefavit derecede, kuvvet-i iman nisbetinde ruha bir hâlet verir. Cesed ruhla mültezdir, ruh vicdanla mütelezziz.

Bir saadet-i âcile, vicdanda münderiçdir. Bir firdevs-i manevî, kalbinde mündemiçdir. Düşünmekse deşmektir, şuur ise şiar-ı râz.

   Şimdi ne kadar kalb ikaz edilirse, vicdan tahrik edilse, ruha ihsas verilse lezzet ziyade olur. Hem de döner ateşi nur, şitası yaz.

   Vicdanda firdevslerin kapıları açılır, dünya olur bir Cennet. İçinde ruhlarımız eder pervaz u perdaz, olur şehbaz u şehnaz, yelpaz namaz u niyaz.

   Ey aziz yoldaşım! Şimdi Allah’a ısmarladık. Gel, beraber bir dua ederiz,

sonra da buluşmak üzere ayrılırız.

^{اَللّٰهُمَّ اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقٖيمَ ۞ اٰمٖينَ}

^***