Mesela tîje ra vano: “Yew çila ya ke çerexîna, lambayêk a.” Çunke tîje ra, seba tîje, seba mahiyetê aye behs nêkeno; belkî seba ke aye hawayêk zenberegê întîzamî ya û merkezê nîzamî ya, întîzam û nîzam zî, seba ke lîlikê marîfetê Sani’yê behs keno.
Belê, vano: 1‡Û¿Çbۈܘ`Ù KÛR˜\ı„
“Tîje çerexîna.” Bi tabîrê “çerexîna”, teserrufanê muntezem ê qudretê eyê ke deweranê zimistan, hamnan, şewe û roj de yo îxtar keno û pê ezametê Sani’ dano fehmkerdiş.
Ha yo no heqîqetê “çerexnayîşî” çi beno wa bibo, întîzamî rê ke hem meqsûd o hem mensûc o û hem meşhûd o, tesîr nêkeno.
Hem vano 2‡ÛQÛqÛÑÛ ¿Çbۈܘ`Û ^ı\Û¿QA
bi nê tabîrê “sîracî”, alemî se qesre, eşyayê ke tede yê zî, sey muzeyyenat û met’ûmat û lazimiyê ke merdim ra û zîheyatan rê ameyê amadekerdiş nawneno û tîje zî, sey mumdarêka musexere nîşan dano û bi nê îxtarî zî, rehmet û îhsanê Xaliqî dano îfhamkerdiş.
Nika biewne, no felsefeyo sersem û geveze vano se? Biewne vano ke: “Tîje, yew kutleya xişna adiro awî ya. Seyareyê ke tira qertiliyayî, dormareyê xo de dana çerexnayene û... Xişniya aye ehend a, mahiyetê aye wina yo, wina yo...” Teberê dehşetêko muthîş ra, heyretêko muthîş ra, tu kemalêko îlmî nêdano ruhan. Sey behsê Quranî nêkeno. Bi nê qiyasî, ti do fehm bikî ke meseleyê felsefî ke
