Û her çend qismêk tira xebera wahîde reyde yî, labelê miyanê şert û mercanê winayînan de, çimanê neqilkerdoxê muheddîsan de layiqê qebulbiyayîşî ra pey, lazimo ke sey tewaturî qet’iyiye îfade bikerî. Eya, muheqqîqê muheddîsan ra zatê ke “El Hafîz” tabîr benî, tewr kemî se hezarî hedîsî girewtê hifzê xo, hem muheddîsê mutteqiyê ke pancas serrî pê destnimajê ‘eşayî nimajê sibayî kerdo û verê verkan Buharî û Muslîm, dahî û ‘ellameyê îlmê hedîsî ke wayirê “Kutubê Sîtte” yî, a xebera wahîde ke hetê înan ra ameya teshîh kerdene û qebul kerdene qetiyiya tewaturî ra apey nêkewena. Eya, muheqqîqê fennê hedîsan, neqilkerdoxê înan, wina bi hedîse dir wariştî û rûniştî (xusûsiyet peyda kerdî) ke êdî bi terzê îfade û uslûbo ‘alî û sûretê îfadeyê Resûlê Ekrem ‘eleyhîsselatu wesselamî dir unsiyet peyda kerdo û biyî wayîrê melekeyî ke gama miyanê se hedîsan de mewzûyêke bivîno vano “Mewzû ya”. Vano ke; “na, nêbena hedîse û vateyê pêxemberî niyo.” Red keno. Sey serrefan, cewherê hedîse zano, vateyanê bînan nêkeno miyan. Tena tay muheqqîqê sey Îbnî Cewzî, tenkîdî de kewtê îfratî û tay hedîsanê sehîhan ra zî vato mewzû; labelê no nîno na mana ke “manaya heme çiyanê mewzûyan xelet o” belkî xaye, “na qale hedîse niya” yo.

   Pers: Feydeyê senedê ‘en’aneyinî çina yo ke; cayo bêluzûmî de, hedîseyêko malum de, vanî “ ‘en filan, ‘en filan, ‘en filan”?

   Cewabê ey: Feydeyê ey zaf î. Ezcumle, feydeyê ey ra yew no yo ke; pê ‘en’aneyê nawniyeno ke mewsûq û huccetin û sadiq ehlê hedîsê ke daxîlê ‘en’aneyî biyî, yew hawa îcmayê/pêkerdişê înan nawneno û ehlê tehqîqî ke o sened de daxîl biyê hawayêk îttîfaqê înan nawneno. Seke o senedî de, her yew îmam û ‘ellameyo ke daxîlê ey ‘en’aneyî beno, hukmê aye hedîse îmze keno, muhrê xo dano sahîhbiyayîşê aye ro.