Hasilê kelam: Ji her hezkerê dîn û evîndarê rastiyê re lazim e ku baweriyê bi qîmetê rastîn yê her tiştî bîne û kêm û zêde neke. Lewra zêdekirin, îftîraya li qudretê ye, piçûkdîtin û bêqenaetiya bi bêqusûriya afirandinê û xweşikiya wê ye ku bi Îmamê Xezalî* weha daye gotin, “Di çarçeveya îmkanê de bedewtirîn êdî tune.”

(Mektubat: 98-99)

***

   Welhasil: Di her hukmê şerîetê de mohra îtibara Xwedayê Daner heye, divê mirov wê mohrê bixwîne. Ji qîmeta xwe ya eslî pêve pêdiviya wê mohrê bi tu tiştî din tune û tew ne hewceyê gotinên dirêj, mubalexekirin û xemilandina bi îfratê ye. Bala xwe bidinê, dema ew mubalexeker şîretan dikin bê çiqasî di çavê rastiyê de xirab û nerind xweya dikin. Bo mînak: Yekî ji kesên weha di civateke mezin de, bêyî ku bi heramkirina şer‘î qani‘ bibe ji bo dûrxistina ji tiştên serxweşker tiştekî wisa gotiye ku ez şerm dikim bibêjim. Piştî ku min nivîsî careke din min jê bir. Mêro! Tu bi van gotinên xwe dijmintiya şerîetê dikî. Em bibêjin, eger tu rast bî jî, dîsa tu rastekî ehmeq î û ji dijminekî dîn bi zirartir î.

(Muhakemat: 31)

***

   Em ehlê hal in, namzedê paşerojê ne. Teswîr û xemilandina ku tê îddîakirin, mêjiyê me têr nake, em delîlê dixwazin.

(Muhakemat: 33)

***

   Hasilê kelam: Em mislimanên ku şagirtên Qur’anê ne, em dibin tabiê delîlê; bi raman, aqil û dilê xwe em dikevin nav rastiyên îmanê. Weke hinek peyrewên hinek dînên din ji bo teqlîdkirina ruhbanan em dev ji delîlê bernadin. Di paşerojê de wê aqil, zanîn û zanist hukim bikin, loma jî ew Qur’ana ku xwe dispêre delîlên eqlî û temamê hukmên xwe bi aqil dane îsbatkirin, wê di paşerojê de hukim bike.

(İçtimaî Dersler: 44)

***