Her gaveke ku em diavêjin em mirovekî reben û belengaz dibînin. Zalim êrîş dikin, malê wî jê distînin, mala wî hildiweşînin. Carna jî wî birîndar dikin. Di rewşeke wisa de ye ku giriyê erd û ezman pê tê. Tu li kû derê binêrî rewş bi vî şiklî didome. Ji ber dengên ku di wê rêyê de têne bihîstin; şemateya zaliman û giriyê mezlûman huzneke giştî wê rêyê vedigire. Ji ber ku însan ji ber mirovahiya xwe bi êşên kesên din jî diêşe, êş û elemeke bêhed wî vedigire. Lê ji ber ku wijdana mirovan nikare tehemmulî êş û elemeke weha giran bike, mirov di wê rêyê de mecbûrê yekê ji du tiştan dibe: Yan divê mirov xwe ji mirovahiyê biqetîne û wê wehşeta bêdawî lazim bibîne û dilekî wisa hilbigire; eger ku ew sax û salim be, mirina xelkê tu bandûrê li rihetiya wî neke. Yan jî tiştên ku dil û aqil dixwazin û lazim dibînin îbtal bike.
Ey Ewrûpaya ku bi sefahet û jirêketinê xira bûye û ji dînê Îsewîtiyê dûr ketiye! Te weke Deccalê yekçav, bi dehayeke kor ev rewşa Dojehîn diyariyî rûhê mirovan kir! Paşê te fêhm kir ku ev nexweşiyeke wisa bêderman e ku mirovan ji E‘layê Illiyyîn diavêje Esfelussafilînê, wan dike derceya heywanên herî xirab. Dermanê ku te li hember vê nexweşiyê dîtiye, lîstikên cazîbedar, hewa û hewesên ku mirov dikin xewê û fantazî ne ku muweqqeten hestên mirovan bêpeywir dikin. Ev dermanê te serê te bixwe! Û yê bixwe jî!
(Lem’alar: 173-175)
***
Bingeha Duduyan: Hevberkirina doktrîna perwerdeya exlaqî ya ku Qur’ana Hekîm û ya ku felsefê daye jiyana şexsî:
Şagirtekî felsefê yê xalis, Fir‘ewnek e. Lê Fir’ewnekî zelîl e ku ji bo menfaeta xwe ji tişta herî piçûk re jî îbadet dike. Her tişta bi menfaet be, ji xwe re dike xweda. Hem jî ew şagirtekî bêdîn serhişk û bi rik e, lê ji bo keyfa xwe miskînekî serhişk î wisa ye ku zilleteke bêsînor jî qebûl dike. Ew xwe ewqas zelîl dike ku ji bo menfaeteke piçûk lingê mirovên mîna şeytan jî maç dike. Miqerisekî xirab e. Hem jî ew şagirtê bêdîn cebbarekî qure ye. Ji ber ku di dilê wî de cihekî xwesipartinê tune, di eslê xwe de cebbarek e ku xwe diecibîne, lê li hember hewa nefsa xwe bêtaqet û nekar e.
