Di pey van re êdî wucûdeke tenê tê û pey re ew jî bi awayê mewcûdekî tenê bi encam dibe. Mirov şetehatên, [gotinên dijî şerîetê ku di dema serxweşiya cezbê de tên gotin] pêşîvanên mutesewwifan ku weke muteşabihan in ji xwe re weke delîl qebûl nake. Rûhekî ku daîreya sebeban nedirîne, jê derbas nebe û ji badûra wê xilas nebe, ku qala Wehdetu’l-wucûdê bike ji heddê xwe derdikeve. Yên ku qala wê dikin, berê xwe ewqas dane Wacibu’l-Wucûd [Xwedayê ku hebûna wî pêdivî ye, mecbûrî ye] ku wî ji daîreya mumkinê qetandine û tenê wucûdek [hebûnek], hetta tenê mewcûdek [heyiyek]dîtine.

   Belê, dîtina netîcê di delîlê de, dîtina Çêker di alemê de, tecelliyên îlahî yên li mecrayên hebûnê, feyza di hundirê tiştan de, sifet û navên ku di neynika hebûnê de xweya dikin heqîqetên wisa ne ku tenê bi rêya îstîxraqê û tenê bi zewqê têne fêhmkirin. Ji ber ku gotinê têra tarîfkirina van nekiriye, ehlê tesewwufê jê re ulûhiyeta sariye û heyata sariye gotine.

   Ji ber ku ehlê fikir ew heqîqetên zewqî kirin pîvanên dîtbar ew heqîqet bûn jêdera gelek gumanên batil. Wehdetu’l-wucûda fîlozofên maddeperwer û kêmbawerên ku li zahir mêze dikin û Wehdetu’l-wucûda weliyan bi timamî dijî hev in. Ji pênc helan ve ferqa wan heye:

   Ya Pêşîn: Pêşîvanên mutesewwifan [welî] ewqas berê xwe dane Wehdetu’l-wucûdê, tê de kûr bûne û girîngî danê ku êdî li ser navê Wehdetu’l-wucûdê hebûna kaînatê înkar kirine. Lê heçî fîlozof û kesên kêmbawerî ne, wan ewqas berê xwe daye madde û tê de kûr bûne ku ji fêhmkirina xwedatiyê dûr ketine. Wan ewqas qîmet dane madde ku êdî her tiştî di madde de dibînin, xwedatiyê jî tevlî madde dikin. Hetta, xwe ewqas bi hebûnê ve girêdane û ji xwedabûna Xwedê dûr ketine ku êdî ketine rêyeke şaş.

   Ya Duduyan: Wehdetu’l-wucûda pêşîvanên mutesewwifan wehdetu’ş-şuhûdê jî di xwe de digire. Lê ya wanên din wehdetu’l-mewcûdê dixwe de digire.