Ey mirovê musrifê ku li ber tiştekî naxe; ey zalimê bêedalet; ey lewitiyê nepak û bedbext! Liberxistin, paqijî û edalet destûra temamê kaînatê ne. Ji ber ku tu van nakî, tu dijîtiya her tiştî dikî û manen tûşî nefret û hêrsa wan dibî. Gelo tu pişta xwe didî çi ku tu bi zilm, neheqî, îsraf û qirêjiyê her tiştî hêrs dikî. Hikmeta temamê kaînatê xwedûrkirina ji îsrafê ye. Ev hikmet liberxistinê emir dike ku ew jî yek ji cilweya herî mezin ya navê Hekîm e. Hem jî ew edaleta tam ya li kaînatê ku ji cilweyên mezin yên navê Xwedê, Edl tê, her tiştî bi aheng birêve dibe û emir dike ku mirov jî adil be. Di Sûretê er-Rehman de:

وَالسَّمَاء رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ * أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ    وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ

çar caran gotina “mêzîn”ê hatiye tekrarkirin ¹  ku ev jî îşaretî çar mertebeyên wê dike û qedrê wê nîşan dide ku di kaînatê de girîngiyeke wê ya pir mezin heye.

   Belê, çawa ku di tu tiştî de îsraf tune, her wisa di tu tiştî de zilma rastî û bêahengî jî tunin. Hem jî ew paqijiya ku cilweyên mezin yên navê Quddûs [yê pak û pîroz û ji qusûran bêrî] tê, her tiştê di kaînatê de paqij dike û xweşik dike. Eger destê mirovan yê lewitî pê neketibe, di tu tiştî de nepakî û nerindî xweya nake.

   Êdî fêhm bike ku heryek ji “edalet, liberxistin û paqijî”yê ji rastiyên Qur’anê ne, destûrên Îslamî ne û di jiyana mirovahiyê de jî destûrên bingehîn in. Û bizanibe bê hukmên Qur’anê di çi dereceyê de bi kaînatê ve elaqedar in û bi çi dereceyê di kaînatê de rehên xwe berdane û xwe lê pêçane. Xirakirina vê destûrê tiştekî ne mumkin e; mîna xirakirina kaînatê û guherandina şiklê wê ye.

(Lem’alar: 525-526)

***