Ezîtî

   Di vî zemanî de ezîtî pir zêde bûye. Her kes ezîtiya ku mîna parçekî qeşayê ye û bi qasî bejna wî mezin e nahelîne, xwe mazûr dibîne; loma jî pevçûn çêdibe. Ji vê rewşê ehlê heq zirar dikin, ehlê jirêketinê jî kar dikin.

(Kastamonu Lahikası: 147)

***

   Gotina “ez” yek ji xirabiyên bingehîn yên felsefê ye. Di eslê xwe de “ez” weke hewayê zeîf e. Lê ji ber ku felsefe bi çavê xwe yê bêyom lê dinêre, li gorî wê ew “ez” guya weke buxarê ron dibe û bi madde ve digire. Paşî jî bi xeflet û înkarê ew “ezîtî” hişk dibe. Pey re bi isyanê gerav dibe, zelaliya xwe wenda dike. Êdî her ku diçe sitûr dibe û xwediyê xwe dadiqurtîne, wî wenda dike. Ezîtî bi ramanên mirovan diwerime, mirovên din û sebebên din bi nefsa xwe re muqayese dike û digel ku ew qebûl nakin û xwe jê dûr jî dikin firewntiyekê dide wan. Hingê êdî dikeve rewşeke wisa ku li hember fermanên Xaliqê Zulcelal jî radibe, dibêje: 

مَنْ يُحْيِي الْعِظاَمَ وَ هِيَ رَمِيمٌ

   û wî Qadirê Mutleq ku dikare her tiştî bike, bi nekarînê îtham dike. Hetta ew mudaxeleyî wesfên Xaliqê Zulcelal dike; tiştên ku ne li hesabê wî bin û li xweşa wê nefsa wî ya firewnî neçin, red dike yan jî tehrîf dike.

(Sözler: 680)

***