Mesela: Bi karaktera millî ku ji me girtine, yekî biyaniyan dibêje: “Eger ez bimirim jî bila milletê min sax be. Lewra di nav milletê min de jiyana min ya ebedî heye.” Ha wan ev gotin ji me standine, ji me dizîne. Di pêşveçûna wan de bingeha herî asê jî ev e. Ev gotin ji dînê heq û ji heqîqetên îmanê çêdibe. Ew malê ehlê îmanê ye. Lê ji ber karakterên xirab ku ji biyaniyan ketine nav me, mirovekî me yê xemxwerê xwe weha dibêje: “Ku ez ji têhna bimirim, bila êdî baran li dinyayê nebare. Eger ez bextewariyekê nebînim, dinya çiqasî xira dibe, bila bibe.” Ev gotina ehmeqane ji bêdîniyê û nezanîna axretê tê û ji derve ketiye nav me, me jehr dike. Hem jî bi wê fikra milliyetê ku biyaniyan ji me girtine, mirovekî wan bi qasî milletekî qîmet distîne. Lewra qîmeta mirovekî li gorî himmeta wî ye. Himmeta kê milletê wî be, ew mirov bi serê xwe milletekî piçûk e.

   Ji ber bêdiqqetiya di nav hinekên me de û ji ber ku me taybetmendiyên xirab yên biyaniyan standine, digel milliyeta me ya Îslamî ya bihêz û pîroz jî herkes dibêje, “Nefsa min, nefsa min.” Ji ber ku ev însanên me, ne li menfaeta milletê xwe; lê li ya xwe difikirin, hezar ji wan dikevin sewiyeya yekî.

مَنْ كاَنَ هِمَّتُهُ نَفْسَهُ فَلَيْسَ مِنَ الْاِنْساَنِ لِاَنَّهُ مدَنِيٌّ بِالطَّبْعِ

   Yanî, himmeta kê nefsa wî be ew ne însan e. Lewra însan bi fitreta xwe medenî ye. Mecbûr e ku li hevcinsên xwe jî bifikire. Jiyana wî ya şexsî bi ya civakî dikare bidome.

(İçtimaî Dersler, Hutbe-i Şamiye: 57-60)

***

   Hem jî lehengên bêmînak yên mîna Rustemê Zal û Selaheddînê Eyyûbî li newalên pêşerojê, li deştên dema niha û li çiyayên paşerojê/ayendeyê yên “warê milliyetê” kon vedane. Hûn mîna malbatekê di bin eynî konî de ne. Fikra milliyetê ya ku modela hissên bala ye û herkesî bi heysiyet û şerefa kesên din jî şerefdartir û rûmetdartir dike, bi awayekî qet‘î emrê we dike ku: