de bi cî dike; îstîbdad e ku firqeyên dalaletê yên mîna Mûtezîle, Cebriye,Murcîe çê dike. Erê, îstîbdada ilmî ya ku pederê teqlîdê û weledê îstîbdada siyasî ye ku wan firqeyên mîna Cebriye, Rafîza, Mûtezîle ku Îslamiyetê tevlihev dikin derxistiye holê.
P- Me nizanibû ku îstîbdad ev qas jehreke kuştoxî ye. Şikur ji Xwedê re hat parçekirin. Dermanê Meşrûtiyetê ku dê îstîbdadê ji asas û hîmê wê ve tedawî bike, tu ji me re tarîf bike.
B- Wê Meşrûtiyeta ku hin memûran, ji ber nebanîbûyînê, bi hin fiîlên xwe yên ku ji we re xerîb tên û bi awayekî xelet ders didin we û we wisan fêm kiriye û ev Meşrûtiyeta halê hazir ku ji wetirê ev tevlihevî,ji ber şiddetê dertê ez dê tefsîr nekim. Beramberî wê ez, dê Meşrûtiyeta meşrû/rewa ya ku hedefê meqseda hikûmatê ye beyan bikim.
Va ye Meşrûtiyet, tecelliya van ayetên kerîm e ku dibêjin:
وَشَاوِرْهُمْ فِي الَْمْرِ
وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ
û meşwereta şer’î ye. Heyata wê wucûda nûranî, ne bi qewetê ye, biheqiyê ye. Dilê wê marîfet e. Zimanê wê, muhebbet e; aqilê wê qanûne; ne şexs e. Erê, Meşrûtiyet, hakimiya milletî ye; hûn jî, bûn hakim.Wesîleya seadeta temamê qewman e; hûn jî dê biçine seadetê. Temamê şewq û hestên ‘alî/bilind hişyar dike. Xew bes!.. Hûn jî hişyar bibin.Merivan ji heywaniyê rizgar dike; hûn jî tam bibin meriv. Dê bextê Îslamiyetê û talîha Asyayê veke. Mizgîn li we: Ew dê dewleta me,bike mezherî temenê ebedî. Dê bi beqaya milletî îbqa bike. Êdî hûn jî bêhêvî mebin!.. Raya ferdî ya îstîbdadê ku mîna têlekî zirav bi coşandina hewa û hewesê musaîd e biçe her aliyî, dê wergerîne “efkara‘amme”ku mîna dîrekekî hesinî ye ku tew nayê hejandin û mîna ye şûrekî almasî ku nayê tewandin. Hûn jî mîna sefîneya/keştiya Nûh pê ewle bibin. Her kesekî, yeko yeko diêne dixe hukmê padîşahekî; hûn jî xîret bikin da ku hûn, bi azadîperweriyê bibin padîşah. Cuz-ê îxtiyarî/vîna merivî ku esasê însaniyetê ye, ew dê wê temîn dike; azad dike;hûn jî qîma xwe bi bêcaniyê meynin. Ehlê Îslamê ku ji sê sed milyonan zêdetir e, mîna eşîrekê bi hev û din ve girêdide; hûn jî berevaniya wê peywendiyê bikin. Lewra meşweretê perde (ji ser xwe) avêt; milliyet xuya bû, hat tevgerê. Di nav milliyetê de Îslamiyet ronî bû û libitî.Lewra ruhê milliyeta me, Îslamiyet e; ji heqîqî, nisbî û îzafiyê pêk tê.Dirûvê me nade miletê din.