ketine bela û mexlûbiyetan. Dînên din, berevajiyê vê yekê ne. Ango tarîx nîşan dide ku ew, çi qas li ser dînê xwe bi hindikî ketine hişkî û te'ssûbê, ew qas medenî bûne û bi pêş ve çûne; îca çi qas li ser dînên xwe bi şiddî ketine seqî û te'essûbê, ew qas tedennî kirine û marûzî îhtîlalan bûne. Heta niha dem wiha derbas bûye.

   Hem ji 'Esrê Seadetê heta niha gelo tu tarîxek nîşanî beni nade ku mislimanek, bi muhakemeya aqilî û bi delîlê yeqînî ketibe dînekî kevnan jî yê nû. Heke 'ewamak ji nav miletê ku bê delîl û bi awayekî teqlîdî ketibe dînekî din, tu ehemmiyeta wê nîn e. Bêdînîtî jî, meseleyeke dine. Hal ku hal e dîrok nîşan didin ku ji etbayê temamê dînan –hetta Îngilîzên ku herî zêde li ser dînê xwe bi te'essûb in û Rûsên berê– bi muhekemeya aqilî, daxilî Îslamê dibin û roj bi rojênî 'î dikevin Îslamê. ^(Haşiye)

   Heke em bi kirinên xwe, fezîletên exlaqê Îslamê û heqîqetên îmanê nîşan bidin, mensûbên dînên din, helbet bi cemaetan dê bikevin Îslamê, heta dibe ku hin parzemîn ûêdêdên kûreya.

   Hem merivahî, nemaze medeniyet, bi hişyarkirinên fennan hişyar bûye, bi xwe ve hatiye, bi mahiyeta merivahiyê serwext bûye. Helbetû helbet meriv, nikarin bê dîn û serberdayî bijîn û bê dîn nabin. Merivê herî bê dîn jî mecbûr e ku xwe bipenêhe dînî. Lewra digel neçariya wan a beşerî, li hember mûsîbetên bêhed û dijminên derve û navxweyî ku wan tehl dikin, ciyê palpişta wan û digel feqîriiç wan, ku mubtelayê wan îhtiyacên bêhiy ênazê wan îhtiyacên bêhiy û tenê, ji bilî naskirina Sani'ê 'âlemê û îman- pêanînê û bawerkirin û tesdîqkirina biaxîretê, tu çareya vî beşerê ku hişyar bûye tuneye. Heke di sadefa dilî de cewherê dînê heq tune be, dê qiyametên maddî û me'newî bi serê beşerî de rabin û beşer dê bibe bedbextîrîn û perîşantirînê heywanan.

   Hasilê kelamê: Beşer, di vê 'esrê de bi îqazên herb, ilm, fen û bûyerên bidehşet hişyar bûye; bi wî cewher û wê îstîdada giştî ya merivahiyê